ابطال يا تغيير قضايی قرارداد نجات دريايی

نویسنده: محمد ابوعطا

چکیده:
حسب ماده 179 قانون دریایی ایران، اگر قرارداد نجات تحت تاثیر خطر یا فشار ناروا واقع شده و شروط آن ناعادلانه باشد یا قرارداد با حیله و فریب واقع شده و یا پاداش مقرر نسبت به عملیات نجات انجام شده، بسیار گزاف یا اندک باشد، به درخواست ذی نفع، دادگاه می تواند قرارداد را ابطال کند یا آن را تغییر دهد. این مقررات که از ماده 7 «معاهده یکسان‌سازی برخی از قواعد حقوقی مربوط به کمک و نجات در دریا» مصوب 1910م اقتباس شده و با توجه به الحاق دولت ایران به معاهده نجات مصوب 1989م، با تفاوت‌هایی در ماده 13 «قانون اجازه الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به معاهده بین المللی نجات» مصوب 1373ش تکرار شده است، گرچه با اصل الزام‌آور بودن قرارداها و و قواعد عمومی مربوط به اکراه و تدلیس در معاملات و عدم جواز تغییر قراردادها از سوی محاکم، سازگار به نظر نمی رسد، اما با توجه به مقتضیات کشتی رانی بازرگانی و لزوم توجه خاص به حقوق اشخاص ذی‌نفع در این گستره، بسیار مفید و موثر است.

واژگان کلیدی: ابطال، پاداش، تغییر، خطر ، قرارداد، نجات.