نفقه معوقه
دکتر حسن امامی حـکم مـوضوع ماده ۱۱۲۹ را منصرف از نفقه گذشته دانسته و چنین آورده‌اند «نفقه زمان گذشته زن دائم، دین و بر عهده شوهر است و زن می‌تواند در دادگاه اقامه دعوی نموده و آن را از شوهر بخواهد... چنانچه شوهر مفاد حکم را طـوعا(با میل و رغبت خودش) اجـرا نکند و نـتوان آن را اجرا نمود، زن نمی‌تواند درخواست اجبار شوهر را به طلاق نماید، زیرا دین مزبور مانند دیون دیگر شوهر اسـت و منشأ آن اگرچه نفقه زمان گذشته باشد، ایجاب نمی‌کند که حـق درخـواست طـلاق به زن داده شود» (امامی، ۱۳۶۸حقوق مدنی، ، ج ۵، ص ۳۳).
دکتر کاتوزیان در رد نظر ایشان، اطلاق کلمه نفقه در مواد قانون را به فرد شـایع آن در عـرف دانسته که دلالت آن بیشتر بر نفقه گذشته است تا آینده. زیرا در زبان عـرف اگـر شـوهر مخارج زندگی زن را نپرداخته باشد، می‌گویند شوهر مدتی است نفقه او را نداده در حالی که مطالبه نـفقه آینده از دادگاه، امری غیر متعارف و نادر است (کاتوزیان،۱۳۷۱حقوق خانواده، تهران ، میزان ، ص۳۷۰).
ایشان ضمن اینکه تـوجیه نظر مخالف را می‌پذیرد و انـحلال خـانواده‌ای را که از این پس قابل دوام است به دلیل طلبی که زن از بابت نفقه گذشته دارد، غیر منطقی می‌داند، اما در مشکل اجرایی این نظر چنین بیان می‌دارند «دادرسی درباره وضع انفاق در گذشته صورت می‌پذیرد تا از نـتیجه آن درباره آینده استفاده شود. زیرا در هر حال استنکاف از پرداخت نفقه گذشته مستند حکم طلاق قرار می‌گیرد. ایشان در امکان جمع این دو نظر صدور حکم طلاق توسط دادگاه را در صورتی مجاز می‌داند که اسـتنکاف شـوهر از دادن نفقه گذشته با عدم امکان اجرای حکم چنانچه نشانه خود‌داری از نفقه آینده باشد، جمع شود (همان، ص ۳۷۱-۳۷۲).
ناظر علمی: دکتر زهرا فهرستی