ترمینولوژی قوانین و مقررات

گردآوری: محسن قره باغی

آشنایی با واژه های تخصصی یکی از ابزار های فهم هر علم و دانش است. شاید یکی از علل انتشار فرهنگ تخصصی ، فراهم آوردن امکان درک بهتر مفاهیم ، واژه ها و اصطلاحات آن دانش باشد. جمع آوری واژه های تخصصی و بیان معانی و اصطلاحات از قدیم الایام مرسوم بوده و اغلب مورد توجه و استفاده محققان و کارشناسان قرار گرفته است.

از سویی در علم حقوق، واژه نامه های تخصصی اهمیت بیشتری دارند. زیرا در آن بر توجه به مفاهیم دقیق واژه ها در تفسیر مواد قانونی و استنباط احکام حقوقی تاکید بسزایی می شود (به ویژه زمانی که مقتضیات و شرایط ، ارائه تفسیر لفظی را ایجاب می کند). از این رو بسیاری از حقوقدانان به تهیه واژه نامه های تخصصی و حقوقی دست یازیده اند که شاید چشمگیر ترین آنها آثار استاد گران قدر آقای دکتر محمد جعفر جعفری لنگرودی باشد که احتمالا برای نحستین بار ترمینولوژی حقوق و سپس دانشنامه حقوقی را انتشار داد و به صورت مبسوط به این موضوع پرداخت. ویژگی کتاب ایشان ارائه تعاریف واژه های فقهی و حقوقی است، با این تفاوت که دامنه این اصطلاحات را به سایر علوم نیز تسری داده است. ضمن آنکه در این تعاریف الزاما به متون پایبند نبوده و چه بسا تفسیر و برداشت خود را هم ارائه کرده است.

استفاده از واژه های تخصصی در قوانین و مقررات کشور از یک سو و تفاوت زبان حقوقی با زبان محاوره ای از سوی دیگر، سبب شده تا امروزه بسیاری از این واژه ها برای مجریان امر و حتی دانشجویان حقوق قابل درک و فهم نباشد. اهمیت تعاریف اصطلاحات حقوقی در استنباط به نحوی است که ناآشنایی با آنها می تواند به نتایج نا درستی بیانجامد و بعضا استخراج احکام قانونی را از درون متون مربوطه دشوار سازد.