ماهیت رجوع و تمایز آن از مفاهیم مشابه

نویسندگان: حامد خسروی ، بيژن حاجی عزيزی ، قدرت الله نيازی

چکیده: 

رجوع، ازجمله نهادهای مهم حقوقی است كه در كنار نهادهايی نظير حق خيار و اختيار فسخ در عقود جايز، به اشخاص اجازه می دهد كه به وسيله آن، تصرفات نخستين خود را نقض و از آنها عدول كنند. رجوع، نقش مهم و پررنگی در تنظيم روابط حقوقی اشخاص در جامعه ايفا می كند. با وجود اين، در نظام حقوقی ايران، چندان مورد توجه واقع نشده و ماهيت آن تا حدودی ناشناخته مانده است و همين امر، موجب طرح سؤال هاي مهمی در اين زمينه شده است، از جمله: ماهيت حقوقی رجوع چيست؟ تفاوت رجوع با نهادهای حقوقی مشابه نظير حق خيار در عقود لازم، اختيار فسخ در عقود جايز، اقاله و انفساخ چيست؟ آيا رجوع، حق و قابل اسقاط و نقل و انتقال است، يا حكم بوده و غير قابل اسقاط و نقل و انتقال می-باشد؟

در مورد ماهيت رجوع، ميان فقها و حقوقدانان اختلاف نظر وجود دارد؛ ولی آن چه از مطالعه و بررسی منابع فقهی و حقوقی و معدود مواد قانون مدنی در اين زمينه به دست ميآيد اين است كه رجوع، از نظر ماهيت، عملي حقوقی و تحقق آن منوط به قصد انشاء است. رجوع، يكی از مصاديق بارز ايقاعات است و تنها به اراده رجوع كننده واقع ميشود؛ و خصوصيات ويژه ای دارد كه آن را از ساير نهادهای حقوقی مشابه متمايز مي كند. همچنين به نظر مي رسد كه رجوع، از حقوق قائم به شخص می باشد كه قابل اسقاط، ولی غير قابل نقل و انتقال است.

كليدواژه: رجوع ، حق خيار ، فسخ ، حق ، حكم