آسیب‌شناسی مسئولیت مدنی مأمور در قانون مجازات اسلامی

نویسندگان: حسن بادینی ، احد شاهی دامن جانی ، حسن علی پور

چکیده:

از جمله مسائل مبنایی در نظام های حقوقی، مسئولیت مدنی مأمور به دلیل اجرای دستور غیرقانونی مقامات صالح است که همواره ذهن دانشمندان حقوقی را به خود مشغول کرد است. قانون مدنی و قانون مسئولیت مدنی سال 1339نسبت به موضوع یادشده ساکت است، ولی بخش دوم مادة 159قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، مسئولیت مأموری که دستور غیرقانونی مقامات صالح را به علت اشتباه قابل قبول و به تصور اینکه قانونی است، اجرا کرده باشد، در دیه و ضمان تابع قواعد عمومی مسئولیت مدنی می داند. البته با ملاحظه قانون اخیر، استنباط شدنی است که مواد 473، 495 و 496 نیز با بخش دوم ماده 159 قانون یادشده پیوند دارند و با تجزیه‌و‌تحلیل آن‌ها، باید قاعده کلی مربوط به مسئولیت مدنی ماموری به دلیل اجرای دستور غیرقانونی مقامات صالح را به دست آورد. با وجود این، به نظر می رسد به مواد یادشده ایرادهای گوناگونی وارد است و می تواند با عنوان هایِ ایرادهای ساختار قانون نویسی، از جمله مطرح نشدن موضوع مورد بحث در زیرمجموعه قوانین مدنی، و ایرادهای ماهوی و فنی، مانند پیش‌بینی نشدن حالت‌های مختلف اجرای دستور غیرقانونی مقامات صالح و تأثیر آن ها بر مسئولیت مدنی مأمور و تبیین نشدن ملاکِ اشتباه قابل قبول در اجرای این گونه دستورها به وسیله قانون‌گذار، مطالعه شود و در پایان، پیشنهادهایی به قانون‌گذار در این زمینه مطرح شود.

کلیدواژگان: ایرادهای ساختاری ، ایرادهای ماهوی ، قانون مجازات اسلامی ، ملاک اشتباه قابل قبول.