ارزش سنت و جذبه عدالت در توارث همسران

نویسنده: دکتر ناصر کاتوزیان

قانون مدنی ميراثي از حقوق کهن است و به دلیل ریشه قدیمی خود به مفهوم خانواده گسترد هتلهای پیاپی در آن پیوند و ارتباط دارند و ستون نسلها و حاشیه و اطراف آن از هم ارث مي برند. این گروه اجتماعي از دير از نقشي مهم در اقتصاد و سیاست و همبستگي قومي و ملی داشته است. در درون گروه تیز، همه به خاندان و نیاز خویش افتخار مي کننده خود را موظف با حفظ قدرت و شوکت آن مي دانند؛ به اطاعت از بزرگ خاندان مباهت مي کنند و در گورستان مي آرامندئا نشان پیوند ایدی آتن باشد. در این گروه ، ارث بردن اعضاء از یکدیگر طبيعي است هم با علاقه و میل متوفي تناسب دارد و هم ضامن بقاي شروت خانواده در درون آن مي شود . ولي ، امروز خانواده به سوي ترکيبي از زن و شوهر و فرزندان پیش می رود و علاقه های پیشین قومي رو به سستي نهاده است: به عنوان مثال، توارث‌میان تواده هاي عمو و خاله ته مبتني بر محبت و علاقه و خود است مقروض متوفي است و نه به تحكيم مباني خانواده کمک می کند. این خویشان، به ویژه در شهرهاي بزرگ و كشورهايي که مهاجرت در آن شایع است، گاه یکدیگر را نمي شناسند و هيچ علاقه و ارتفظي با هم ندارند. در نتیجه حكمتي که موجب توارث شده است تغییر یافته یا رو به دگرگوني است و تنها نشانه هايي از رسوم کهن ( مند احترام به پدر و مكر) در آن ديده مي شود. از سوی دیگر همبستگی میان زن و شوهر نیز چهره دیگری یافته است. در اخلاق کنوني ، تران بیگانه ای نیست که به حکم ضرورت به خانواده شوهر پیوند خورده باشد تا مرگ شوهر بتواند او را از ستون اصلي جدا سازد و به خاندان پدري بازگرداند این بیگانه، به ویژه اگر فرزندي را هم در دامان خود پرورده باشد، مرکز عاطفي خانواده توپا و یار و همدل و معاون شوهر است و پس از مرگ او ، بازمانده کنون پیشین و نگاهیان خانواده صدمه دیده و نام متوفي و سامي فرزندان آنا سزاوار نمي نمايد که گاه از میراث خود بماند یا اندكي سهم یی خانواده يي که او یکی از پایه گذاران اصلي آن بوده است به عموزاده يي شود که سالیان دراز از فرهنگ و تبار خویش گریخته و تنها تنامي از متوفی در خاطره اش مانده است.