بررسی تطبیقی شیوه های جبران خسارت در مسئولیت مدنی غیر قراردادی

حسین صفایی ، هانیه ذاکری نیا

چکیده روش های جبران خسارت در مسئولیت مدنی، که همانا شیوه های اجرای تعهد فاعل زیان می باشند، بر مبنای اهداف مسئولیت مدنی تعیین می گردند. اهداف مورد نظر عبارت اند از: جبران کامل خسارت، جلب رضایت زیان دیده و بازگرداندن وضع پیشین وی، با توجه به اینکه اصالت این اهداف در نظام های حقوقی متفاوت است، شیوه های تأمین آنها یکسان نیست. این راه ها به طور کلی عبارت اند از: جبران عینی یا اعادة وضع سابق که در اشکال مختلف نمود می یابد؛ و جبران معادلی که خود بر دو نوع، جبران غیرنقدی خسارت دادن بدل و مثل) و جبران نقدی ( پرداخت پول)، است. اگر چه اصول کلی روش های یاد شده در نظام های مختلف کم و بیش یکسان است، اما کیفیت استفاده از آنها و ترجیحاتی که به هریک داده می شود، در نظام های حقوقی متفاوت است. در شيوه اصلی جبران خسارت در عرض هم نیستند تا هرکدام از عامل زیان یا زیان دیده بتواند به میل خود یکی را اختیار کند. اما ترتيب تقدم و تأخر میان آنها به نظم عمومی ارتباط ندارد؛ لذا طرفین می توانند برخلاف آن تراضی کنند یا دادگاه طریق متناسب را برگزیند (ماده ۳ قانون مسئولیت مدنی).

واژگان کلیدی

اعادة وضع پیشین، بدل، جبران عینی، جبران معادلی، قیمت، مثل