جهانی شدن حقوق اسناد تجاری و تاثیر آن بر مسئولیت جزایی ناشی از چک در نظام حقوقی ایران

محمود جلالی ، حسین خاکزاد 

چکیده در راستای یکنواخت کردن مقررات مربوط به برات و سفته بین المللی، رفته رفته این تفکر که چک نیز همگام با این دو سند تجاری تحت مقررات یکسانی قرار داده شود، تقویت شد. حاصل این تفکر تصویب سه کنوانسیون ژنو راجع به چک در ۱۹۳۱ بود. کنوانسیون مذکور مورد پذیرش اغلب کشورهای جهان از جمله فرانسه، و ... قرار گرفته است، لیکن ایران به هیچ یک از کنوانسیون های مذکور نپیوسته و برخلاف حقوق بسیاری از کشورها، کنوانسیون ها و اسناد بین المللی، در جهت حمایت از حقوق دارنده چک، برای این سند ضمانت اجرای کیفری در نظر گرفته است. با این حال، قانونگذار تا حد زیادی مقررات چک را تحت تأثیر مقررات بین المللی مورد اصلاح قرار داده است، به طوری که در مواد قانونی راجع به چک این تأثیرات کام ملموس است. در این مورد حتى اصولی مانند اصل غير قابل استناد بودن ایرادات وجود دارد که در قانون به صراحت از آنها نامی برده نشده ولی پذیرش آنها در دکترین و رویه قضایی کاملا مشهود است. در واقع دو اصل جهانی شدن و وحدت حقوقی، قانونگذاران را مجبور کرده بسیاری از قوانین را در دو بخش معاملات و تجارت همگون و به سمت یک نظام واحد سوق دهند. با توجه به مطالب فوق و تأسی حقوق ایران از مقررات بین المللی، رفته رفته حقوق راجع به چک در مسیر یکسان شدن با مقررات بین المللی گام بر داشته که حذف ضمانت اجرای کیفری در این خصوص نقش مهمی را ایفا می نماید.

واژگان کلیدی: چک، حقوق ایران، حقوق تجارت بین الملل، مسئولیت جزایی، جهانی شدن.