مقایسه ی نظام مسئولیت انتظامی و نظام مسئولیت مدنی از منظر اهداف عالی نظام مسئولیت

محمد طباطبایی نژاد ، محمد حسن صادقی مقدم 

چکیده

مسئولیت در علم حقوق همواره با مضاف اليههای مختلفی همراه بوده است؛ مسئولیت مدنی، مسئولیت قراردادی، مسئولیت کیفری و مسئولیت انتظامی. هریک از این گروه ها خود نظامی جدا از یکدیگر دارند و مسیر خود را می روند. مسئولیت مدنی در مطالعات متعددی با مسئولیت قراردادی و کیفری مقایسه شده است، اما آنچه نادیده مانده، نقش و کارکرد این مسئولیت ها در یک نظام جامع انتظام رفتار است. در این گستره، هدف این مقاله بررسی و مقایسه نظام مسئولیت مدنی و نظام مسئولیت انتظامی است تا بر اساس عناصر کارایی، نقش هریک از این دو در دستیابی به اهداف عالی انتظام رفتار مشخص شود. در پایان، این تحقیق به این نتیجه رهنمون می شود که با توجه به ویژگی های خاص هریک از این دو نظام، نمی توان یکی را بر دیگری ترجیح داد، بلکه در هر موضوع خاص بایستی با سنجش کارآمدی و اثربخشی هریک به نسبت دیگری، آن دو را تکمیل کننده همدیگر در پازل کلی نظام مسئولیت و تنظیم رفتار دید. دستیابی به چنین نتیجه ای مستلزم طراحی نظام کلی مسئولیت و ارزش سنجی فلسفه قواعد تنظیم رفتار صرف نظر از وصف مدنی یا انتظامی است.

واژگان کلیدی

خسارت، قواعد انتظامی، کارآمدی، مسئولیت مدنی