جایگاه منافع در قاعده ی امانت

محمد مهدی الشریف 

چکیده:

تقسیم بد به امانی و ضمانی تمهیدی است که از سوی مقنن برای تعیین میزان مسئولیت متصرف مال غير اندیشیده شده است. تحقق يد ضمانی موجب می شود متصرف ضامن عين و منافع مال گردد. اما بر خلاف تصور رایج مراد از عدم ضمان امین عدم ضمان نسبت به تلف و نقص قهری عین است و ضمان وی نسبت به منافع بر اساس تراضی مبنای تسلیم مال معلوم می شود. در فرضی نیز که بر اثر تعدی یا تفريط بد امین به يد ضمانی مبدل می شود، بر خلاف سایر موارد ضمان يد، متصرف تنها نسبت به تلف عین ضامن است و به دلیل تراضی پیشین طرفین در باب منافع، دلیل ید در خصوص منافع با مانع روبرو است و کماکان تراضی مبنای تسلیم مال، داور طرفین در باب منافع خواهد بود. مثلا تقصير مستعير تنها موجب ضمان عین شده نه ضمان منافعی که وی مجاز در انتفاع از آن بوده است.

واژگان کلیدی:

امانت، ضمان، منافع مستوفات، منافع غير مستوفات، تعدی، تفريط.