عزل امین

در خصوص عزل امین طبق ماده 121 قانون امور حسبی مقررات راجع به عزل قیم نسبت به امین هم جاری است. در نتیجه در موارد زیر امین عزل می شود:

 1. در صورتیکه معلوم شود که امین فاقد صفت امانت است و یا این صفت از او سلب شود.( بند 1 ماده 1248 قانون مدنی)

 2. اگر امین مرتکب جنايت و يا مرتکب يکي از جنحه‌های سرقت، خيانت در امانت، کلاهبرداری، اختلاس، هتک‌ ناموس، منافيات عفت، جنحه نسبت به اطفال، ورشکستگي به‌تقصير يا تقلب‌، شده و به موجب حکم قطعی محکوم گردد.( بند 2 ماده 1248 قانون مدنی)

3. اگر امین به علتی غیر از علل فوق محکوم به حبس شود و بدین جهت نتواند امور مالي مولي‌عليه را اداره کند.( بند 3 ماده 1248 قانون مدنی)

4. اگر امین ورشکسته اعلام شود.( بند 4 قانون مدنی)

5. اگر عدم ‌لياقت يا توانايي امین در اداره ‌اموال مولي‌عليه معلوم شود.( بند 5 قانون مدنی)

عدم لیاقت یا ناتوانی به هر علتی باشد موجب عزل می شود، خواه سبب آن پیری باشد خواه بیماری، یا اعتیاد به مواد مخدر یا وضع دیگری که مانع اعمال وظایف امین شود، از سمت خود برکنار می شود.( حقوق مدنی اشخاص و محجورین،دکتر سید حسین صفائی و دکتر سید مرتضی قاسم زاده، ص 331)

6. هرگاه معلوم شود که امین از روی عمد مالی را که متعلق به مولی علیه بوده جز صورت دارایی او قید نکرده یا باعث شده است که آن مال در صورت مزبور قید نشود.( بند 6 ماده 1248 و ماده 1239 قانون مدنی)( حقوق مدنی اشخاص و محجورین،دکتر سید حسین صفائی و دکتر سید مرتضی قاسم زاده، ص 331(

7. هرگاه دادگاه از امین برای حفظ حقوق و اداره اموال مولی علیه تضمین بخواهد و امین برای دادن تضمین حاضر نشود.( بند 6 ماده 1248 و ماده 1243 قانون مدنی)( حقوق مدنی اشخاص و محجورین،دکتر سید حسین صفائی و دکتر سید مرتضی قاسم زاده، ص 331) 

8. هرگاه امین صورتحساب سالانه تصدی خود را ندهد و در ظرف یکماه از تاریخ مطالبه اداره سرپرستی یا دادستان شهرستان از دادن صورتحساب خودداری نماید.( بند 6 ماده 1248 و ماده 1244 قانون مدنی)( حقوق مدنی اشخاص و محجورین،دکتر سید حسین صفائی و دکتر سید مرتضی قاسم زاده، ص 331)  

هرگاه امین قبل از تعیین شخص دیگری به جای او، صورت حساب را فرستاده یا معلوم شد که تاخیر در فرستادن صورت حساب به واسطه عذر موجه بوده است ممکن است همان شخص را ابقا یا مجددا او را به عنوان امین معین کند.( ماده 101 قانون امور حسبی)

9. هرگاه زن بی شوهری ولو مادر مولی علیه، به سمت امین منصوب شود و سپس ازدواج کند، باید مراتب را ظرف یکماه از تاریخ انعقاد نکاح به دادستان یا نماینده او اطلاع دهد. در این صورت دادگاه با توجه به نظر دادستان و وضعیت جدید زن، می تواند او را عزل و امین جدید تعیین یا ضم ناظر کند.( حقوق مدنی اشخاص و محجورین،دکتر سید حسین صفائی و دکتر سید مرتضی قاسم زاده، ص 312)

حکم عزل امین تاسیسی ( حکم تاسیسی حکمی است که وضعیت جدیدی را ایجاد کند.) و ناظر به آینده است و مطابق ماده 100 قانون امور حسبی، از زمانی اعمال امین را از اعتبار می اندازد که اصولا حکم عزل به وی ابلاغ شود.( شرح جامع قانون مدنی، فرهاد و شیرین بیات، ص 739)

محجور و هر کس که با محجور نسبتی دارد می تواند سبب عزل امین را به اطلاع دادستان برساند. اگر دادستان سبب عزل را موجود دید از دادگاه درخواست عزل امین را می کند.( ماده 97 قانون امور حسبی)

برای رسیدگی به درخواست عزل امین باید امین و در صورت لزوم دادستان احضار شوند.( ماده 98 قانون امور حسبی) امین می تواند از تصمیم دادگاه در مورد عزل خود و دادستان از رد درخواست عزل امین تجدیدنظر خواهی کنند. تا زمانی که تکلیف قطعی مشخص نشده برای فرد موقتا امین دیگری تعیین می شود.( ماده 99 قانون امور حسبی)