نفی نسب

الف) نفی ولد در خصوصی که اماره فراش جاری نمی شود

این مورد بدان معناست که اماره فراش (اماره فراش بدین معنی است که : طفل متولد شده در زمان زوجیت ملحق به شوهر است مشروط بر اینکه از تاریخ نزدیکی تا زمان تولد کمتر از شش ماه و بیشتر از ده ماه نگذشته باشد یعنی اصل بر این است که فرزندی که در زمان زوجیت حاصل می شود متعلق به شوهر است) در مورد نسب پدری جاری نمی شود یعنی تولد طفل در فاصله کمتر از شش ماه بعد از نکاح اتفاق افتاده است در این مورد طفل به شوهر ملحق نمی شود مگر با اقرار زن و شوهر در خصوص نسب طفل که در این مورد فقها دو نظریه دارند : عده ای از فقها معتقد هستند اقرار شوهر به نسب حرام است و شوهر باید نفی ولد کند چراکه می داند فرزند از آن او نیست و عده ای از فقها نیز معتقد هستند که شوهر در رابطه با نفی ولد یا اقرار به نسب مخیر است و انتخاب با خود اوست .

ب ) نفی ولد با اثبات خلاف اماره فراش

با استناد به ماده 1158 قانون مدنی همان طور که سابقاً اشاره شد طفل متولد در زمان زوجیت ملحق به شوهر است مشروط بر اینکه از تاریخ نزدیکی تا زمان تولد کمتر از شش ماه و بیشتر از ده ماه نگذشته باشد و هم چنین با استناد به ماده 1159 قانون مدنی هر طفلی که بعد از انحلال نکاح متولد شود ملحق به شوهر است مشروط بر اینکه مادر هنوز شوهر نکرده باشد و از تاریخ انحلال تاروز ولادت طفل بیش از ده ماه نگذشته باشد مگر آنکه ثابت شود که از تاریخ نزدیکی تا زمان ولادت کمتر از شش ماه یا بیش از ده ماه گذشته باشد پس در این خصوص اماره فراش دارای اعتبار می باشد مگر آنکه خلاف آن ثابت شود . اما در خصوص اثبات خلاف اماره فراش اختلافاتی در حقوق ایران و فقهای امامیه وجود دارد و در واقع فقهای امامیه اثبات خلاف اماره فراش را به دو دلیل محدود کرده اند اما در حقوق ایران اثبات اماره محدود به دلیلی نمی باشد و فقط ثابت کردن آن حائز اهمیت ومحدودیت دلیلی برای آن در نظر گرفته نشده است. حال آنکه در فقه امامیه عنوان شده اثبات خلاف اماره فراش یا با توافق زوجین به عدم نزدیکی در مدت مذکور امکان پذیر است یا به واسطه ثابت شدن دوری آنان از یک دیگر از طریق بینه (استناد به شهود) و هر آن چه که در حکم بینه است اما در خصوص دلیل دومی عده ای از فقها به آن اشکال وارد کرده اند و متذکر شده اند که نزدیکی امری است خصوصی که زن و شوهر فقط از آن اطلاع دارند و اقامه بینه بر آن متعذر یا متعسر (سخت ) است .

ج) نفی ولد از طریق لعان

لعان در لغت به معنای لعن و نفرین کردن یکدیگر و نوعی سوگند است و در موردی به آن متوسل می شوند که شوهر نسبت زنا به زوجه دائمه خود دهد یا طفل متولد از او را از خود نفی کند.

آثار لعان : با استناد به ماده 1052 قانون مدنی که عنوان کرده است تفریقی که با لعان حاصل می شود موجب حرمت ابدی می شود. حرمت ابدی یعنی: نکاح بین زوجین به موجب لعان منفسخ خواهد شد. ( خود به خود از بین خواهد رفت) و ازدواج بین زن و شوهر برای همیشه ممنوع می شود. و هم چنین با استناد به ماده 882 قانون مدنی که بیان می دارد : بعد از لعان زن و شوهر از یکدیگر ارث نمیبرند و هم چنین فرزندی که به سبب انکار او لعان واقع شده از پدر و پدر از او ارث نمی برد لیکن فرزند مزبور از مادر و خویشاوندان مادری خود و همچنین مادر و خویشاوندان مادری او از او به ارث می برند. بدین ترتیب فرزند مورد لعان به پدر و خویشاوندان پدری منتسب نمی شود لیکن نسبت او با مادر و خویشاوندان مادری منتفی نخواهد شد و در صورت رجوع به لعان توسط پدر (یعنی پدر از نفی ولد و سوگند خود صرف نظر کند.) فرزند از او ارث می برد اما از خویشاوندان پدر ارث نمی برد همچنان که پدر و خویشاوندان پدری از او ارث نمی بردند .

د) نفی ولد با دلایل دیگر

همانطور که اشاره شد چون در حقوق ایران محدودیتی در جهت ارایه دلیل برای اثبات خلاف اماره فراش وجود ندارد می توان از طریق دیگری نیز خلاف این امر را ثابت کرد . پدر میتواند از طریق آزمایش پزشکی ثابت کند که نطفه او فاقد ماده حیاتی یا دچار ناتوانی جسمی است یا با استفاده از آزمایش خون اثبات نماید که گروه خونی او و طفل متفاوت می باشد. در این موارد تشخیص ارزش کارشناسی با دادرس است اما امکان ارایه این قبیل از دلایل در حقوق ایران وجود دارد. ( کتاب حقوق خانواده دکتر ناصر کاتوزیان جلد 1 و کتاب حقوق خانواده دکتر حسین صفایی و مقاله پژوهشی درباره ماهیت لعان نوشته کلانتری خلیل آباد عباس ، رضایی زارچی فاطمه ، رضایی زارچی الهام و مقاله بررسی تطبیقی انکار نسب در حقوق ایران و فقه امامیه توسلی زهرا ، کرمانی نجمه )