مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت

اصولاً منشاء وظایفی که زوجه در مقابل زوج دارد ریاست مرد بر خانواده است.

مطابق ماده 1105 قانون مدنی در روابط بین زوجین ریاست خانواده از خصایص شوهر است بر همین مبنی زن نسبت به مرد وظایفی از جمله: سکونت در منزل تعیین شده توسط شوهر، ترک شغل در برخی از موارد (بیشتر به آن پرداخته خواهد شد) و تمکین دارد که در ادامه به توضیح مفصل هرکدام خواهیم پرداخت.

1- سکونت در منزلی که شوهر تعیین کرده است: در نظام حقوقی ایران اصولا تعیین مسکن و تامین آن از حقوق و یا به عبارتی از تکالیف مرد محسوب می شود و مطابق ماده 1114 قانون مدنی زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند سکنی گزیند( سکونت کند) مگر اینکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد. لازم به ذکر است که لزومی ندارد این حق به صورت شرط ضمن عقد در ذیل عقد نکاح درج شود این حق را می توان بعد از محقق شدن عقد و با یک توافق جداگانه به زن منتقل کرد. اما به طور کلی زن موظف است در منزلی که توسط شوهر تعیین شده است ساکن شود مگر اینکه مطابق ماده 1115 قانون مدنی سکونت در محل تعیین شده توسط مرد برای زن متضمن خوف جانی، مالی و شرافتی باشد( دارای خطرات جانی، مالی و شرافتی برای زن باشد) که در این حالت زن می تواند از مسکن شوهر خارج شده و در مکان دیگری ساکن شود. این امر نیاز به صدور حکم و یا اجازه دادگاه ندارد چرا که ممکن است تا زمان صدور حکم دادگاه در این خصوص خطری که جان یا مال و یا شرافت زن را تهدید می کند دامن گیر او شود.

2- ترک شغل در برخی از موارد: و یا منع زن از اشتغال، از آنجایی که مطابق ماده 1105 قانون مدنی ریاست خانواده از خصایص شوهر است مرد می تواند مطابق ماده 1117 قانون مدنی زن را از اشتغال به مشغلی که مخالف مصالح خانوادگی و یا حیثیت خود ویا  همسر او باشد منع کند. البته مطابق ماده 18 قانون حمایت از خانواده این منع از اشتغال باید با اجازه قبلی از دادگاه به عمل آید. اینکه چه شغلی مخالف با مصالح خانوادگی یا حیثیت زن و شوهر او می باشد یا نه براساس عرف و عادات و رسوم که در زمان ها و مکان های مختلف متفاوت است تعیین می شود و دادگاه برای تشخیص این امر به عرف مراجعه می کند.

3- تمکین زن: تمکین از وظایفی است که بر عهده زن می باشد و دارای دو رکن است:1- تمکین عام 2- تمکین خاص

تمیکن عام: منشا تمکین عام ریاست شوهر بر خانواده است و تمکین عام به معنی حرف شنوی و اطاعت زن از شوهر می باشد. با فرض عدم تمکین زن، او ناشزه محسوب شده و مستحق مهریه نخواهد بود. البته باید توجه داشت که زن وظیفه ای برای انجام دستوراتی که از امور نامشروع و غیر قانونی محسوب می شود ندارد.

تمکین خاص: تمکین خاص به معنی برقراری رابطه جنسی با شوهر در حد متعارف است که در صورت عدم انجام این وظیفه باز هم زن ناشزه محسوب شده و مستحق نفقه نخواهد بود.

(کتاب مختصر حقوق خانواده- دکتر سید حسین صفایی- دکتر اسدالله امامی- نشر میزان-چاپ1400، صفحه 131-141)