سرقفلی و حق کسب و پیشه

مشاوره گیرنده محترم! دریافت مشاوره بصورت جداگانه نسبت به دو مفهوم سرقفلی و حق کسب و پیشه، شاید به شما کمک چندانی نکند و در تشخیص موضوع و روش متخذه دچار مشکل شوید لذا ما در این مشاوره هر دو موضوع سرقفلی و حق کسب و پیشه را با هم مورد بررسی قرار داده ایم تا این دو مفهوم برای شما کاملا تبیین شده باشد.

حق کسب و پیشه ،  حقی است که تاجر یا صنعتگر یا کسبه در نتیجه جلب مشتری و شهرت و فعالیت خود برای محل کار خود، ایجاد می کند ، این حق در 10 خرداد ماه 1339 توسط (کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین وقت ضمن قانون روابط موجر و مستاجر به رسمیت شناخته شده است. براساس قانون مذکور ، مستأجری که از طریق اجارهٔ مکانی به فعالیت تجارتی یا بازرگانی می پرداخت دارای حق کسب و پیشه صرفا در آن مکان می شد. با تصویب این قانون ، مستأجرِ متصرف ، در اجاره کردن محل کسب خود بر دیگران حق تقدم می‌یافت. این حق اما با تصویب قانون روابط و مستأجر ۱۳۵۶ قوام بیشتری یافت. و در بند 5 ماده 11 قید آن در صورتیکه مکان برای کسب و پیشه باشد به نحو صریح الزامی است. و طی چندین ماده دیگر قواعد و ضوابط حاکم بر روابط موجر و مستاجر در این خصوص را تجویز نموده است.  این حق اما تا تصویب قانون روابط موجر و مستاجر 1376 به رسمیت شناخته می شود و عملا بعد از قانون مذکور اجاره نامه املاک تجاری متضمن حق سرقفلی می باشد. 

مفهوم سرقفلی ، ریشه در عرف و عادات بازرگانان دارد و در تعریف حقوقی آن گفته شده « به حقی که صاحب محلی که دارای موقعیت خوبی است برای ملک خود قائل می‌شود، قبل از اینکه اصولا آن محل به اجاره داده شود سرقفلی گفته می‌شود. و در واقع به معنی پولی است که همزمان با انعقاد قرارداد اجاره و جدا از مال الاجاره از سوی مستاجر به موجر و مالک پرداخت می گردد و در پایان مدت اجاره موجر می تواند بدون نیاز به هیچ دلیل دیگری به جز انقضای مدت ، با استرداد سرقفلی به مستاجر اقدام به تخلیه مستاجر نماید.» به زبان ساده می توان گفت که حقی است که در محل تجاری ایجاد می شود و به موجب آن می تواند با پرداخت مبلغی اندک به عنوان اجاره ، از محل تجاری استفاده کند. به عنوان مثال فرض کنید شخصی بابت اجاره مغازه‌ای که 10 میلیارد تومان ارزش دارد، ماهیانه 100 میلیون تومان اجاره پرداخت می‌کند ، در این فرض رابطه ی استیجاری معمولی بین آن ها برقرار است اما اگر همان فرد 9 میلیارد تومان بابت حق سرقفلی مغازه پرداخت کند، می‌تواند با ماهی مثلا 1 میلیون تومان اجاره ، دارای حق سرقفلی باشد و از منافع آن بهره مند گردد.

سرقفلی و حق کسب و پیشه علیرغم شباهت هایی که با هم دارند دارای تفاوت های مهمی هم هستند که در وقایع حقوقی پیرامون آن ها از اهمیت زیادی برخوردارند. لذا چنانچه قصد خرید و فروش یا طرح دعوی با هر کدام از عناوین را داشته باشید پیشنهاد می کنیم این مشاوره را تا پایان ادامه دهید.