طلاق توافقی

الف) توافق در مورد مهریه در طلاق توافقی: یکی از تعهدات و دیون بسیار مهمی که عقد نکاح برای مرد ایجاد می‌کند، مهریه است. مهریه از دیون ممتاز محسوب می‌شود و زن در مورد مطالبه مهریه بر دیگر طلبکاران شوهر خود، ارجحیت دارد. اگر زوجین در مورد مهریه و شرایط پرداخت آن به توافق نرسند، دادگاه از صدور گواهی عدم امکان سازش خودداری خواهد نمود و در نتیجه عملاً امکان طلاق توافقی وجود نخواهد داشت.

توافق زوجین در مورد مهریه می‌تواند شامل موارد ذیل باشد:

۱- زوجین توافق کنند که مرد مقدار مشخصی از مهریه‌ را بپردازد، مثلاً زن می‌تواند تمام یا بخشی از مهریه خود را بذل کند (ببخشد) و الباقی را مطالبه کند امّا برای پرداخت آن به مرد مهلت می‌دهد. 

نکته: دقت کنید که این مهلت باید حتماً مشخص و معین باشد و اگر زمان یا زمان‌های پرداخت آن مشخص نشود، چنین شرطی به علت غرری بودن باطل است.

۲- زن می‌تواند صرفاً بخشی از مهریه خود را در ازای بدست آوردن برخی از امتیازات به شوهر خود بذل نماید امّا الباقی آن را مطالبه نماید که در چنین صورتی باید مشخص شود که اولاً) دقیقاً چه مقداری از مهریه را بذل می‌نماید. دوماً) الباقی مهریه را به چه ترتیبی دریافت می‌نماید.

ب) توافق در مورد نفقه در طلاق توافقی: نفقه نیز مانند مهریه یکی از حقوق مالی مهم زن است، تفاوت مهم نفقه با مهریه این است که جنس و مقدار مهریه در سند نکاحیه بصورت کاملاً روشن ذکر می‌شود ولی در مورد نفقه چنین چیزی نداریم و معمولاً زوج عدد و رقم مشخصی را بصورت کتبی تعهد نمی‌نماید. همچنین همانطور که گفتیم، به مجرد وقوع عقد، زن مالک مهریه می‌شود، اما چنین چیزی در مورد نفقه وجود ندارد بلکه زن بصورت مستمر و در طول دوران زندگی مشترک و مشروط به ناشزه نبودن، مستحق دریافت نفقه می‌شود.

در توافق نامه مربوط به طلاق توافقی، باید روشن شود که آیا نفقه‌ای بر ذمه شوهر باقی مانده است یا خیر، اگر باقی مانده باید مقدار، شرایط پرداخت و زمان پرداخت آن تعیین شده باشد.چنانچه زوجین در رابطه با نفقه به توافق نرسند، دادگاه از صدور گواهی عدم امکان سازش خودداری می‌نماید. در نتیجه امکان انجام طلاق توافقی هم میسر نخواهد بود.

ج) توافق در مورد اجرت المثل در طلاق توافقی: اجرت المثل ایّام زوجیت نیز یکی از حقوق مالی زوجه است که در قیاس با مهریه و نفقه در درجه پایین‌تری قرار دارد و بار اثبات این که زن مستحق دریافت اجرت المثل هست یا خیر با خودش است و اگر در مورد آن ادعایی داشته باشد و نتواند مطابق با قانون، استحقاق خود بر اجرت المثل را اثبات نماید، ادعای وی مسموع نخواهد بود.شرایط قانونی که بر اساس آن زن استحقاق دریافت اجرت المثل ایّام زوجیت را دارد در تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی ذکر شده است و باید «جمع تمام شرایط» وجود داشته باشد. تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی: چنانچه زوجه کارهایی راکه شرعا بر عهده وی نبوده و عرفاً برای آن کار اجرت المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرّع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌نماید.

(‌ کتاب مختصر حقوق خانواده – دکتر سید حسین صفایی- نشر میزان-  ص 280 تا 281 )

(تقریرات دکتر سید محمد آذین عضو هیئت علمی دانشگاه علم و فرهنگ)