دعوای تبانی و فساد در خرید و فروش معاملات دولتی

تبانی به معنی بستن پیمان و قرارداد به صورت مخفیانه است. تبانی در معاملات دولتی یعنی در نتیجه تبانی دو یا چند نفر ضرری متوجه دولت و یا شرکت ها و موسسات مذکور در قانون مجازات تبانی در معاملات دولتی شود. تبانی در معاملات دولتی یکی از جرایم مربوط به فساد  اقتصادی است. با توجه به ماده واحده قانون مجازات تبانی در معاملات دولتی اشخاصی که در معاملات یا مناقصه‌ها و مزایده‌های (این مفاهیم در ذیل توضیح داده شده است.)دولتی یا شرکت¬ها و مؤسسات وابسته به دولت یا مأمور به خدمات عمومی و یا ‌شهرداری¬ها با یکدیگر تبانی کنند و در نتیجه ضرری متوجه دولت و یا شرکت¬ها و مؤسسات مذکور بشود به حبس تأدیبی از یک تا سه سال و جزای نقدی‌به میزان آن چه من غیر حق تحصیل کرده‌اند محکوم می‌شوند. 

معاملات دولتی: شامل دامنه ای از قراردادهای دولتی است که بیشتر جنبه مالی دارد. نصاب معاملات دولتی به معاملات جزئی، متوسط و عمده تقسیم می شود. ماده 1 آیین نامه معاملات دولتی 1349)

مناقصه: فرآیندی رقابتی است برای تامین کیفیت مورد نظر که در آن تعهدات موضوع معامله به مناقصه گری که کمترین قیمت متناسب را پیشنهاد کرده باشد واگذار میشود. ماده 2 قانون برگزاری مناقصات)

مزایده: در معرض فروش گذاشتن چیزی به نحوی که به هر خریداری قیمت بیشتر را پیشنهاد کرد فروخته شود.

هر گاه مستخدمین دولت یا شرکت¬ها و یا مؤسسات مزبور یا شهرداری¬ها و همچنین کسانی که به نحوی از انحاء از طرف دولت یا شرکت¬ها و یا مؤسسات ‌فوق در انجام معامله یا مناقصه یا مزایده دخالت داشته باشند و با علم و یا اطلاع از تبانی معامله را انجام دهند یا به نحوی در تبانی شرکت یا معاونت‌کنند به حداکثر مجازات حبس و انفصال ابد از خدمات دولتی و شرکت¬ها و مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری-ها محکوم خواهند شد. درکلیه موارد ‌مذکور در صورتی که عمل مطابق قانون مستوجب کیفر شدیدتری باشد مرتکب به مجازات اشد محکوم خواهد شد. 

در مواردی که تبانی در معاملات دولتی مشمول ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری و نیز ماده 599 قانون تعزیرات نباشد می توان بر اساس قانون مجازات تبانی در معاملات دولتی مصوب 1348 مرتکب را محاکمه و مجازات کرد.( جرایم علیه اموال و مالکیت، دکتر حسین میر محمد صادقی، انتشارات میزان،چاپ ،1394 ، صفحه 145)

با توجه به قانون مجازات اسلامی مصادیق فساد وتبانی در معاملات دولتی شامل تدلیس در معاملات دولتی و اخذ پورسانت و ماده واحده تبانی است که از صور خاص جرم کلاهبرداری به شمار می آیند و جز جرایم فساد وتبانی در معاملات دولتی به شمار می آیند.(محشای قانون مجازات اسلامی، گلدوزیان ، صفحه 549)

شرایط تحقق جرم تبانی در معاملات دولتی:1- تبانی باید با توسط دو یا چند نفر صورت بگیرد2- باید ضرری متوجه دولت یا شرکت های وابسته به دولت یا شهرداری های تابعه آن گردد3- مستخدمین دولتی  با علم و آگاهی در انجام معامله یا مناقصه یا مزایده دخالت کنند یا به نحوی در تبانی شرکت یا معاونت کنند.( بر اساس ماده واحده قانون مجازات تبانی در معاملات دولتی)