ایراد به امر قضاوت شده

ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی ، یکی از ایرادات و موانع رسیدگی را به امر قضاوت شده اختصاص داده است . بر اساس بند 6 این ماده " دعوای طرح شده سابقا بین همان اشخاص یا اشخاصی که اصحاب دعوا قائم مقام آنان هستند ، رسیدگی شده نسبت به آن حکم قطعی صادر شده باشد " . بنابراین ماده ، یکی از مهمترین آثار امر مختومه این است که اقامه دوباره دعوا را پس از صدور حکم و قطعی شدن حکم ممنوع می سازد . بنابراین ، در صورتی که شخصی اعتراضی نسبت به حکم صادر شده داشته باشد ، باید به طرق قانونی و در مهلت های مقرر، اقدام به اعتراض نسبت به حکم صادر شده کند .لذا ، اثر قاعده امر مختومه آن است که دادگاه مجددا وارد رسیدگی ماهوی نمی شود و با صدور قرار رد دعوا ، به آن خاتمه می دهد .

شرایط آن بدین شرح است :

۱– وحدت دو دعوا۲– وحدت اصحاب دعوا۳– وحدت موضوع دعوا۴– وحدت سبب دو دعوا

سبب با دلیل تفاوت دارد چنانچه دعوایی اقامه شده باشد با دلایل خاص و دوباره همان دعوا اقامه شود با دلایل جدید، دیگر این دلایل جدید پذیرفته نمی شود اما اگر دعوایی اقامه گردد که موضوع دعوا و اصحاب دعوا یکی باشداما سبب دعوا تغییر کرده باشد در اینجا دیگر نمی توانیم بگوئیم این جزو امور قضاوت شده است چون سبب جدید دعوای جدید ایجاد می‌کند مثلاً اگر کسی خواسته استرداد دوچرخه را مطرح کند و سبب استحقاق خود را به استرداد دوچرخه عقد هبه معرفی کند، هبه سبب این دعوا محسوب می‌گردد و سبب این دعوا ناشی از عقد است و حکم صادر می‌شود حال اگر همین دعوا را مجدداً اقامه کند با همین موضوع و خواسته و با همین اصحاب دعوا ولی سبب دعوا را بیع اعلام کند چون سبب عقد تغییر کرده است اینجا دیگر این دعوا، دعوای سابق نیست و جزو امور قضاوت شده که حکم قطعی نسبت به آن صادر گردیده است محسوب نمی شود بلکه از لحاظ ماهوی یک دعوی جدید با سبب جدید محسوب می‌گردد.