درمقابل رشد مدنى بکار مى رود و ماخذ آن تشخیص حسن و قبح اعمال است و چون انسان اول بد و خوبى را تمیز میدهد و بعد نفع وضرر را بنابراین حجر مدنی ملازمه اى با حجر جزائى ندارد ولى حجر جزائی حتمأ مستلزم حجر مدنی است زیرا هرکس بد وخوبى را تمیز نمیدهد نفع وضرر را هم تمیز نمى دهد چه بد بمعنى عام شامل ضرر هم مى باشد وخوب به معنی عام شامل نفع