شرایط تبدیل حبس تعزیری به تعلیقی چیست؟

مجازات‌های تعزیری یا تعزیرات، به مجازات‌هایی گفته می‌شود که مقدار و میزان آن‌ها، بر خلاف مجازات‌های حدی، در اسلام، تعیین نشده است و به همین دلیل، قاضی دادگاه، پس از رسیدگی به جرم، اختیار تعیین میزان مجازات را خواهد داشت.

اما گاهی، ممکن است که بنا به دلایل و شرایطی، دادگاه صادر کننده حکم، اجرای تمام یا قسمتی از مجازات تعزیری یا زندان مرتکبین را، به حال تعلیق درآورد که در این صورت، تبدیل حبس تعزیری به حبس تعلیقی، به این معنا است که مجازات زندانی، در طول مدت زمان مشخصی، اجرا نشود. اما اگر در طول این مدت، وی دوباره جرمی مرتکب شود، مجازات زندان تعلیق شده، اعمال خواهد شد. اما سوال مهمی که در این خصوص مطرح می‌شود آن است که در چه شرایطی حبس تعزیری تعلیق می‌شود؟

آیا تبدیل حبس تعزیری به تعلیقی امکان پذیر می‌باشد

در قانون مجازات اسلامی، انواع مجازات‌ها، تعیین شده است که از میان آن‌ها، می‌توان به قصاص، دیات، حدود و تعزیرات اشاره نمود. مجازات‌های حدی، به مجازات‌هایی گفته می‌شود که میزان و مقدار آن‌ها، به صورت کامل، در شرع اسلام، تعیین شده است و از آن رو که قانون مجازات اسلامی نیز، بر اساس موازین اسلامی تدوین یافته، مجازات‌های حدی در این قانون، کاملا بر اساس اسلام، تعیین شده است.

با این حال، دسته دیگری از مجازات‌ها وجود دارد که مقدار و میزان آن‌ها در شرع، معین نشده، بلکه قاضی دادگاه، با عنایت به قانون، می‌تواند مقدار آن را مشخص کند که به این مجازات‌ها، مجازات تعزیری گفته می‌شود. در ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی، در خصوص مجازات تعزیری، چنین مقرر شده است که تعزیر، نوعی مجازات است که نوع، مقدار، کیفیت اجرا و مقررات مربوط به تخفیف، تعلیق، سقوط و سایر احکام مربوط به آن، در قانون مشخص شده است؛ لذا مجازات تعزیری، به مجازاتی گفته می‌شود که قاضی دادگاه، با در نظر گرفتن شرایط خاصی، مقدار و میزان آن را بر اساس محدوده قانونی تعریف شده، معین می‌کند. به عنوان نمونه، بر اساس شرایطی، همچون وضعیت روحی مرتکب، قصد و انگیزه وی، شیوه ارتکاب جرم، وضعیت شخصی و خانوادگی مرتکب و مواردی از این قبیل، میزان مجازات تعزیری، ممکن است کم یا زیاد شود.

لازم به ذکر است که بر اساس قانون مجازات اسلامی، می‌توان ۸ درجه مجازات تعزیری را ملاحظه نمود که مجازات تعزیری درجه ۸، خفیف‌ترین آن‌ها (شامل حبس تا سه ماه، شلاق تا ۱۰ ضربه و جزای نقدی تا ۱۰ میلیون ریال) و مجازات تعزیری درجه ۱ (شامل حبس بیش از ۲۵ سال، جزای نقدی بیش از یک میلیارد ریال، مصادره اموال و انحلال شخص حقوقی)، شدیدترین نوع مجازات تعزیری محسوب می‌شود. پیشنهاد می‌شود برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص مجازات‌های تعزیری، به مقاله تقسیم بندی درجات مجازات تعزیری، مراجعه نمایید؛ لذا یکی از انواع مجازات‌های تعزیری، حبس یا زندان است که دارای انواع مختلفی همچون حبس تعزیری و تعلیقی است. اما در این خصوص، سوالی که مطرح می‌شود، این است که آیا تبدیل حبس تعزیری به تعلیقی امکان پذیر می‌باشد؟ برای اینکه به این سوال پاسخ دهیم، بهتر است اندکی در خصوص مجازات تعلیقی صحبت کرده و بگوییم که منظور از تبدیل حبس تعزیری به حبس تعلیقی چیست. به طور کلی، زمانی که از تعلیق حکم صحبت می‌کنیم، منظور این است که دادگاه، با در نظر گرفتن شرایط به خصوصی، اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را، معلق نموده و برای مدت زمان مشخص، اجرای آن را به تاخیر اندازد

بنابراین، منظور از تبدیل حبس تعزیری به حبس تعلیقی یا تعلیق زندان، این است که دادگاه صادر کننده حکم، با در نظر گرفتن شرایط قانونی، اجرای مجازات تعزیری زندان را برای مدت زمان مشخص، به تعویق اندازد. اما به این سوال که آیا تبدیل حبس تعزیری به تعلیقی امکان پذیر است، باید پاسخ مثبت داد. به عبارت دیگر، هر چند مجازات زندان یا حبس تعزیری، لازم الاجرا است، در صورت وجود شرایط خاص، دادگاه می‌تواند حکم به تعلیق آن، برای مدت زمان مشخص بدهد.

شرایط تبدیل حبس تعزیری به تعلیقی

شرایط تعلیق نمودن اجرای مجازات‌های تعزیری و تعلیق نمودن زندان، همچون حبس یا زندان تعزیری، به موجب ماده ۴۶ قانون مجازات اسلامی، مورد پیش بینی قرار گرفته است که بر اساس این ماده، از جمله شرایط تعلیق در اجرای مجازات‌های تعزیری همچون زندان یا حبس تعزیری، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

اولا، در صورتی می‌توان حبس تعزیری را به حبس تعلیقی تبدیل نمود که جرم تعزیری، جزء جرایم تعزیری درجه سه تا هشت باشد. به عبارت دیگر، بر اساس تقسیم بندی مجازات‌های تعزیری، جرایمی که مجازات آن‌ها، حبس تا پانزده سال می‌باشد، قابل تعلیق شدن هستند؛ بنابراین، در صورتی که مجازات زندان فردی، بیشتر از پانزده سال باشد، شرایط لازم برای تعلیق نمودن آن وجود نخواهد داشت.

یکی دیگر از شرایط تبدیل حبس یا زندان تعزیری به تعلیقی و شرایط تعلیق زندان، آن است که شرایط مقرر برای صدور قرار تعویق صدور حکم وجود داشته باشد. از جمله شرایط تعویق صدور حکم، بر اساس قانون مجازات اسلامی، این است که یکی از جهات تخفیف در مجازات، وجود داشته باشد. همچنین، در حالتی که پیش بینی شود که مرتکب، اصلاح شده است و یا در حالت جبران ضرر و زیان وارده به بزه دیده و فقدان سابقه کیفری موثر در وی، دادگاه می‌تواند حبس تعزیری را به تعلیقی تبدیل نماید.

از جمله جهات تخفیف در اجرای مجازات که منجر به تبدیل حبس تعزیری به تعلیقی می‌شود، مشارکت متهم در شناخت شرکا و معاونین جرم، اوضاع و احوال تحریک کننده‌ای که موقع ارتکاب جرم وجود داشته، معرفی کردن خود، وضعیت خاص وی به لحاظ سابقه کیفری و یا تلاش و کوشش وی در راستای تخفیف اثرات جرم و جبران ضرر و زیان وارده می‌باشد که برای دریافت اطلاعات بیشتر در این خصوص، می‌توانید مقاله جهات تخفیف مجازات را مطالعه نمایید.

یکی دیگر از شرایط تبدیل حبس تعزیری به تعلیقی، این است که دادگاه صادر کننده حکم، تمام یا قسمتی از اجرای مجازات را، برای مدت یک تا پنج سال، به حال تعلیق در آورده و آن را برای مدت زمان مشخص، به تعویق می‌اندازد. به این معنا که اگر در طول این مدت، مرتکب، جرم دیگری انجام نداد، مجازات زندان یا حبس، لغو و منتفی می‌شود؛ اما اگر در طول این مدت، جرم دیگری انجام داد، به مجازات هر دوی آن‌ها، محکوم شده و اجرای مجازات حبس، در خصوص وی انجام می‌شود.

علاوه بر این، از دیگر شرایط تبدیل مجازات حبس تعلیقی به تعزیری، این است که علاوه بر دادگاه صادر کننده حکم قطعی زندان، دادستان یا قاضی اجرای احکام کیفری نیز، پس از اینکه یک سوم از مجازات زندان تعزیری اجرا شد، می‌توانند تقاضای تعلیق اجرای مجازات حبس را داشته باشند. همچنین، خود محکوم نیز، در صورتی که یک سوم از مجازات حبس تعزیری را تحمل کرده باشد، در صورت وجود شرایط قانونی، می‌تواند از طریق دادستان یا قاضی اجرای احکام کیفری، تبدیل مجازات زندان به حبس تعلیقی را درخواست کند.

تبدیل حبس تعزیری به تعلیقی در چه جرایمی امکان پذیر نمی‌باشد

همانطور که اشاره شد، بر اساس قانون مجازات اسلامی، شرایط خاصی، برای تبدیل حبس تعزیری به تعلیقی پیش بینی شده است. اما سوالی که مطرح می‌شود، این است که در کدام دسته از جرایم، امکان تبدیل حکم زندان تعزیری به حکم تعلیقی وجود داشته و تبدیل حبس تعزیری به تعلیقی و تعلیق زندان در چه جرایمی امکان پذیر نمی‌باشد؟

در پاسخ به این سوال، باید گفت که تبدیل حبس تعزیری به حبس تعلیقی، صرفا در خصوص جرایمی، امکان پذیر است که به صورت مجازات حبس یا زندان تعزیری باشند. به عبارت دیگر، مجازات‌های حدی، قابل تعلیق و تبدیل کردن نیستند؛ چرا که نوع و میزان آن‌ها، به صورت دقیق در شرع تعیین شده است و قاضی دادگاه، این اختیار را ندارد که اقدام به تعلیق مجازات‌های حدی نماید.

علاوه بر این، همانطور که گفته شد، یکی از شرایط تبدیل حبس تعزیری به حکم تعلیقی، این است که حبس تعزیری، از نوع حبس درجه سه تا هشت باشد؛ بنابراین، مجازات حبس‌های تعزیری درجه یک و دو، قابل تعلیق کردن نیستند. بر اساس قانون مجازات اسلامی، حبس یا زندان بیشتر از پانزده سال تا بیست و پنج سال (حبس تعزیری درجه دو) و حبس تعزیری بیشتر از بیست و پنج سال تا سی سال (حبس تعزیری درجه یک)، قابل تعلیق نخواهند بود؛ بلکه صرفا مجازات‌های زندان یا حبس تا ۱۵ سال، قابل تعلیق می‌باشند.