حقوق جزا و جرم شناسی
1401/02/28
261
با افزایش تکنولوژی و استفاده از تلفن همراه، بسیاری از مشکلات ارتباطی میان اشخاص، کاهش پیدا کرده است. ارسال پیامک، یکی از مزیت‌های مهم استفاده از تلفن همراه می‌باشد. چندین سال است که ارسال پیامک، به عنوان یکی از کاربردی‌ترین ابزار‌های ارتباطی و تبلیغاتی در نظر گرفته می‌شود. اما همین ارسال پیامک ساده، موجب ایجاد جرائم جدیدی شده است که از جمله این جرائم، می‌توان به کلاهبرداری از طریق پیامک اشاره نمود.
در کلاهبرداری اسم ام اسی، شخص کلاهبردار، از طریق ارسال پیامک، سعی در دستیابی به اطلاعات بانکی و شخصی اشخاص دارد. محتوای پیامک‌های ارسالی، می‌تواند شامل موضوعات گوناگونی، مانند قطع یارانه، دریافت کد تخفیف و مواردی از این قبیل باشد. اگر اشخاص، نسبت به موارد کلاهبرداری از طریق پیامک، آگاهی داشته باشند، در دام این کلاهبرداران نیفتاده و همچنین، جرائم در این حوزه، کاهش پیدا می‌کند.
جرم کلاهبرداری از طریق پیامک
معنای دقیق این جرم، در ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری، مقرر شده است. به موجب این ماده قانونی، هرکس از طریق حیله و فریب، دست به اعمال مانور‌های متقلبانه بزند و از این طریق، مال دیگری را ببرد، مرتکب جرم کلاهبرداری شده است. لذا، جرم کلاهبرداری، دارای سه رکن مهم فریب خوردن شخص زیان دیده، اعمال مانور‌های متقلبانه توسط شخص کلاهبردار و بردن مال دیگری است.
بنابراین، با توجه به توضیحات مذکور، اگر بخواهیم جرم کلاهبرداری از طریق پیامک را تعریف کنیم. باید بگوییم اگر فردی، از طریق ارسال پیامک، دست به اعمال مانور‌های متقلبانه بزند و دیگر اشخاص، در نتیجه این اعمال، فریب بخورند و تمام این ها، منتج به این شود که شخص کلاهبردار، مال دیگری را ببرد، در این حالت، جرم کلاهبرداری از طریق پیامک محقق شده است.
قانون گذار برای جرم کلاهبرداری اس ام اسی، ضمانت اجرا در قانون پیش بینی کرده است. مجازات جرم کلاهبرداری، در ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری، مشخص شده است. به موجب این ماده قانونی، فرد کلاهبردار، علاوه بر رد اصل مال به صاحبش، به حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی، معادل مالی که اخذ کرده است، محکوم می‌گردد.
موارد کلاهبرداری از طریق پیامک
در بخش قبل، جرم کلاهبرداری اسم ام اسی را تعریف کردیم و گفتیم اگر شخص کلاهبردار، از طریق ارسال پیامک، دست به اعمال متقلبانه بزند و از طریق این اعمال، مال دیگری را ببرد، جرم کلاهبرداری از طریق پیامک رخ می‌دهد. حال در این بخش، قصد داریم موارد کلاهبرداری از طریق پیامک را توضیح دهیم.
کلاهبرداری از طریق ارسال پیامک جعلی به نام سامانه ثنا: در این روش از کلاهبرداری، شخص کلاهبردار، با جعل آدرس اینترنتی سامانه ثنا (سامانه ثبت نام الکترونیک قضایی)، پیامکی با محتوا‌هایی، نظیر ابلاغیه، ثبت شکایت در سامانه و مواردی از این قبی، ل برای دیگر اشخاص ارسال می‌کند.
در پیامک ارسالی، یک لینک پرداخت، درج شده است که از شخص می‌خواهد که هزینه ابلاغیه را پرداخت نماید که، چون مبلغ آن، بسیار کم است، اشخاص فریب خورده و برروی لینک کلیک کرده و عملیات پرداخت را تکمیل می‌کنند. لینک درج شده در این پیامک، حاوی یک بد افزار می‌باشد و کلاهبرداران اینترنتی، از طریق آن، به اطلاعات کارت بانکی متقاضیان دست پیدا کرده و به صورت غیر مجاز، از حساب بانکی آن‌ها پول برداشت می‌کنند که به آن فیشینگ نیز می‌گویند.
در خصوص پیامک‌های ارسالی از جانب سامانه ثنا، این موارد را در نظر داشته باشید که قوه قضائیه اعلام کرده است، تمامی پیامک‌های ارسالی از سامانه ثنا، با سرشناسه adliran ارسال می‌شود. همچنین، قوه قضاییه، هیچ وقت برای مشاهده ابلاغیه، از متقاضیان پول دریافت نمی‌کند.
کلاهبرداری از طریق ارسال پیامک حاوی خدمات دولتی: این پیامک‌ها معمولا، در مناسبت‌های خاص و یا بعد از یک خبر مهم، ارسال می‌شوند. این پیامک‌ها به طور معمول، حاوی محتوایی، مانند ثبت نام کارت سوخت، هدفمندی یارانه‌ها و یا قطع یارانه، ثبت نام سبد کالا و مواردی از این قبیل هستند. همانطور که توضیح دادیم، این پیامک ها، حاوی یک لینک پرداخت بوده که از طریق آن، به اطلاعات بانکی شخص فریب خورده، دست پیدا می‌کنند.
برای این که در دام این اشخاص نیفتید، اگر از صحت پیامک ارسالی اطمینان ندارید، از ارائه اطلاعات شخصی و بانکی خود از طریق پیامک خودداری کنید و یا در صورت ضرورت و موارد استثنائی، برای پرداخت از کارت بانکی استفاده نمایید که موجودی زیادی ندارد چرا که کلاهبرداری از طریق کارت به کارت، امری بسیار رایج است.
کلاهبرداری از طریق ارسال پیامک حاوی محتوای جوایز: گاهی پیش می‌آید که برای اشخاص، پیامک‌هایی با این محتوا که شما برنده جایزه شده اید، ارسال شود و یا با این محتوا که برای دریافت کد تخفیف، بر روی لینک زیر کلیک نمایید. همان طور که توضیح دادیم، این لینک ها، فقط برای دستیابی به اطلاعات بانکی شما طراحی شده اند. همچنین، اگر ارسال کنندگان پیامک، اطلاعات دیگری، همچون آدرس منزلتان را خواستند، تا از صحت پیامک مطمئن نشدید، اطلاعات خود را در اختیار آن‌ها قرار ندهید.
پیامک بخشیده شدن جرائم: یکی دیگر از اعمال متقلبانه‌ای که افراد کلاهبردار، برای دستیابی به اطلاعات بانکی اشخاص انجام می‌دهند، پیامکی با محتوای بخشیدن جرائم می‌باشد. این پیامک، معمولا در خصوص جرائم رانندگی ارسال می‌شود، با این محتوا که اگر تا ۲۴ ساعت آینده ۵۰ درصد از خلافی ماشین خود را پرداخت نمایید، تمامی جرائم شما بخشیده خواهد شد. در اینجا نیز مانند موارد قبلی، یک لینک در اسم ام اس ارسالی درج شده که با کلیک بر آن و وارد کردن اطلاعات کارت بانکی، تمامی اطلاعات بانکی خود را در اختیار فرد کلاهبردار قرار می‌دهید.
پیامک پیدا شدن گنج: یکی از موارد کلاهبرداری اس ام اسی، ارسال پیامکی با محتوای پیدا کردن گنج است. به عنوان مثال، شخصی به شما اس ام اس می‌زند که در بیابان، یک گنج پیدا کرده، ولی، چون بیسواد است و امکان فروش آن را ندارد از شما درخواست می‌کند که به او کمک کنید، تا گنج را بفروشد و یا در قبال دریافت مبلغی، آن گنج را به شما تحویل دهد. هرگز جواب این گونه پیامک‌ها را ندهید.
نحوه شکایت از کلاهبرداری از طریق پیامک
برای شکایت از کلاهبرداری از طریق پیامک، شخص شاکی، باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرده و یک شکواییه، مبنی بر کلاهبرداری از طریق پیامک، تنظیم نماید. برای ارائه مدارک لازم در ثبت شکواییه، شخص متقاضی، باید پرینت حساب بانکی، و در صورت امکان پرینت پیامک ارسالی را همراه خود داشته باشد. همچنین، باید مشخصات فرد شاکی، متهم یا متهمین (در صورت دسترسی) و مورد شکایت، به طور کامل ذکر شود. علاوه بر دفاتر خدمات قضایی، می‌توان به پلیس فتا نیز برای ثبت شکایت مراجعه نمود.
باید به این نکته اشاره شود که قبل از تنظیم شکواییه، اشخاص، لزوما باید در سامانه ثنا ثبت نام کرده و یک حساب کاربری، تشکیل دهند تا از طریق این سامانه، از ابلاغیه‌های مربوط به جلسات رسیدگی و مواردی از این قبیل، آگاهی یابند. همچنین، امکان پیگیری شکواییه تنظیم شده، از طریق این سامانه وجود دارد.
ثبت نام در این سامانه، به دو صورت، ممکن بوده؛ اولا، اشخاص متقاضی می‌توانند به صورت حضوری، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و حساب کاربری تشکیل دهند و یا به صورت اینترنتی، از طریق سامانه adliran.ir اقدام نمایند.
دفاتر خدمات قضایی و پلیس فتا، بعد از بررسی شکواییه کلاهبرداری تنظیم شده، آن را به دادسرای صالح ارجاع می‌دهند. دادسرای صالح برای رسیدگی به جرم کلاهبرداری از طریق پیامک، دادسرای جرایم رایانه‌ای می‌باشد. بعد از ارجاع شکواییه، بازپرس، دستور به احضار متهم و یا متهمین و شکات در دادسرا می‌دهد. سپس، ادله و مستندات شاکی و توضیحات متهم، توسط دادسرا بررسی شده و تحقیقات مقدماتی، توسط پلیس فتا انجام می‌گیرد.
اگر بعد از انجام تحقیقات مقدماتی، توسط پلیس فتا و دادسرای جرائم اینترنتی، مجرمیت کلاهبردار برای بازپرس، اثبات نشود، دادسرا قرار منع تعقیب، صادر کرده و روند دادرسی، در همین مرحله، پایان می‌یابد؛ اما اگر، بازپرس به این نتیجه برسد که متهم، مرتکب جرم کلاهبرداری شده است، در این حالت، دادسرا قرار نهایی را صادر می‌کند.
بنابراین، اگر ثابت شود که متهم، به جرم کلاهبرداری از طریق پیامک، اقدام کرده است، دادسرا جرائم اینترنتی، پرونده را به دادگاه کیفری دو ارجاع داده و نهایتا دادگاه او را مانند کلاهبرداری در خرید و فروش ماشین، محکوم به مجازات قانونی مقرر در ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری خواهد کرد. به موجب این ماده قانونی، مجازات جرم کلاهبرداری از طریق پیامک، علاوه بر رد اصل مال به صاحب آن، حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی، معادل مالی که اخذ کرده است، می‌باشد.