جعل گواهی ولادت جرم است

خبرگزاری میزان – بر اساس قوانین جاری کشور، همه نوزادانی که متولد می‌شوند برای اینکه از حقوق قانونی و اجتماعی برخوردار شوند، می‌بایست اسناد سجلی و هویتی مخصوص همچون شناسنامه دریافت نموده باشند. البته گرفتن شناسنامه برای نوزاد، نیازمند آن است که تولد یا ولادت طفل، مشخص و معلوم باشد و گواهی ولادت طفل توسط اشخاص ذی صلاح همچون پزشکان صادر شده باشد.

به همین دلیل، گاها مواردی مشاهده می‌شود که برای گرفتن شناسنامه نوزادی، گواهی ولادت برای وی جعل می‌شود تا به استناد آن، به صورت غیر قانونی شناسنامه طفل صادر شود. اما خوب است بدانیم که جعل کردن گواهی ولادت نوزادان جرم است و مجازات دارد.

جرم جعل گواهی ولادت

گواهی ولادت یا گواهی تولد به سندی گفته می‌شود که بر اساس آن، ولادت یا به دنیا آمدن نوزاد گواهی می‌شود. در زمان‌های گذشته که وضع حمل بانوان توسط پزشک یا ماما در منزل انجام می‌شد، گواهی کردن ولادت طفل به عهده ایشان بود.

اما در حال حاضر، گواهی ولادت یا تولد طفل معمولا توسط بیمارستان‌ها صادر می‌شود و کادر بیمارستان برای اینکه گواهی ولادت صادر نماید، می‌بایست اسناد هویتی مربوط به والدین طفل همچون شناسنامه یا کارت ملی آن‌ها را ملاحظه نماید تا گواهی ولادت را صادر نموده و به والدین تحویل بدهند. البته در صورتی که پزشک یا ماما نیز در جریان تولد نوزاد نباشند، با شهادت سه نفر می‌توان گواهی ولادت دریافت نمود.

نکته مهمی که در خصوص گواهی ولادت طفل وجود دارد آن است که دریافت گواهی ولادت، برای صدور شناسنامه نوزادان تاثیر فراوانی دارد و در واقع، بدون داشتن گواهی ولادت نمی‌توان اقدام به اخذ شناسنامه برای نوزادان نمود. حتی دریافت گواهی ولادت برای دریافت شناسنامه نوزادان ناشی از عقد موقت نیز الزامی است.

بر همین اساس، گاهی اشخاصی که شرایط قانونی فرزند خواندگی را ندارند، با استفاده از اعمال خلاف قانونی همچون جرم مخفی کردن یا دزدیدن نوزاد دیگران، می‌خواهند وی را به عنوان فرزند خود قلمداد کنند و به همین خاطر، اقدام به جعل گواهی ولادت می‌کنند تا با استفاده از این گواهی، برای آن نوزاد شناسنامه نیز دریافت کنند.

این در حالی است که بر اساس قانون مجازات اسلامی، جعل گواهی ولادت نیز همچون جعل سایر اسناد جرم تلقی شده است و حتی اگر شخصی خودش گواهی ولادت را جعل نکرده، ولی آن را مورد استفاده قرار بدهد نیز مجرم محسوب و به مجازات قانونی محکوم می‌شود که مجازات جعل گواهی ولادت و نحوه رسیدگی به آن را در قسمت‌های بعدی توضیح می‌دهیم؛ لذا به طور خلاصه باید گفت که جعل کردن گواهی تولد نوزاد که باید توسط بیمارستان یا پزشک صادر شود، جرم است و فرقی هم ندارد که این جرم توسط پزشک و ماما انجام گیرد، یا توسط افراد عادی یا توسط اشخاص جاعل. به هر حال، بر اساس ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی جرم جعل اسناد تعریف شده است که جعل گواهی ولادت، می‌تواند یکی از مهم‌ترین مصادیق آن باشد. بر اساس این ماده:

” ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی، خراشیدن، تراشیدن، قلم بردن، الحاق، محو، اثبات، سیاه کردن، تقدیم یا تاخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی، الصاق نوشته‌ای به نوشته دیگر، به کار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر این‌ها به قصد تقلب “، عناصر مادی یا رفتاری جرم جعل هستند.

مجازات جعل گواهی ولادت

بر اساس قانون مجازات اسلامی برای جعل گواهی تولد و همچنین استفاده از گواهی تولد جعلی مجازات پیش بینی شده است. این مجازات، ممکن است ناظر بر پزشکانی باشد که گواهی ولادت جعلی صادر می‌کنند و یا اینکه این جرم توسط اشخاصی غیر از پزشکان ارتکاب یافته باشد.

به موجب ماده ۵۳۶ قانون مجازات اسلامی، هر کس در اسناد یا نوشته‌های غیر رسمی همچون گواهی ولادت نوزادان مرتکب جرم جعل و تزویر شود، یا با علم و اطلاع از جعلی بودن گواهی تولد اقدام به استفاده از آن نماید، علاوه بر الزام به جبران خسارات وارده، محکوم به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از سه تا دوازده میلیون ریال محکوم می‌شود که شبیه مجازات جعل امضا است.

علاوه بر این، در ماده ۲ قانون تخلفات، جرایم و مجازات‌های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه نیز مجازات جعل گواهی تولد که توسط پزشک یا ماما انجام می‌شود نیز حکمی مقرر شده است که بر اساس آن، اشخاص زیر به مجازات حبس از ۹۱ روز تا یک سال و یا پرداخت جزای نقدی از دویست هزار ریال تا یک میلیون ریال و یا هر دوی این مجازات‌ها محکوم می‌شوند:

اشخاصی که در اعلام ولادت یا وفات یا هویت بر خلاف واقع اظهار نظر نمایند.

ماما یا پزشکی که در مورد ولادت یا وفات، گواهی خلاف واقع صادر کند.

افرادی که در مورد ولادت یا وفات دیگران شهادت دروغ بدهند و این شهادت دروغ، در ثبت وقایع ولادت یا وفات دیگری موثر واقع شود.

مراحل پیگیری جعل گواهی ولادت

مراحل پیگیری جرم جعل گواهی تولد نیز مانند سایر جرایم همچون جعل امضای متوفی نیازمند طرح شکایت بابت جعل گواهی ولادت یا طرح شکایت استفاده از گواهی تولد جعلی می‌باشد. علاوه بر طرح شکایت کیفری، پیگیری جعل گواهی تولد به شیوه حقوقی نیز امکان پذیر است؛ بنابراین شاکی می‌تواند به شیوه حقوقی و یا کیفری اقدام به پیگیری جرم جعل گواهی ولادت یا جرم استفاده از گواهی ولادت جعلی نماید.

مراحل پیگیری جرم جعل گواهی ولادت به شیوه کیفری به این صورت است که شاکی با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضایی، شکواییه‌ای در خصوص جعل گواهی ولادت تنظیم کرده و گواهی ولادت جعلی را نیز ضمیمه شکواییه می‌کند. سپس دادسرا به این جرم رسیدگی مقدماتی انجام می‌دهد و در صورتی که جرم محرز شود، جاعل به مجازات جعل گواهی ولادت محکوم می‌شود.

مراحل پیگیری جرم جعل گواهی ولادت به شیوه حقوقی به این صورت است که دادخواست ابطال گواهی ولادت جعلی به دادگاه حقوقی ارائه می‌شود و دادگاه در صورتی که جعلی بودن گواهی ولادت را احراز نماید اقدام به ابطال سند ولادت جعلی می‌نماید و اگر در دعوایی علیه دیگری (مثلا در دعوای فرزند خواندگی) گواهی تولد جعلی اقامه شده باشد، این گواهی اعتبار و ارزش خود را از دست خواهد داد و دیگر قابل استناد نمی‌باشد.

نحوه رسیدگی به جعل گواهی ولادت

جعل گواهی ولادت عنوان مجرمانه مستقلی است معمولا به نیت استفاده از مزایای غیر قانونی همچون گرفتن شناسنامه و یا با هدف گرفتن سرپرستی نوزاد دیگران انجام می‌شود و به همین منظور، اشخاصی که از این موضوع متضرر می‌شوند می‌توانند به عنوان شاکی، از جاعل یا پزشکی که گواهی تولد جعلی یا صوری صادر کرده است، شکایت کنند.

همچنین اگر گواهی تولد جعلی برای دریافت شناسنامه به ادارات ثبت احوال ارائه شود و کارشناسان متوجه جعل شدن گواهی ولادت شوند، می‌توانند به جرم استفاده از سند گواهی ولادت جعلی علیه افراد شکایت کنند که این شکایت به صورت کیفری در دادگاه و دادسرای صالح برای رسیدگی به جرم جعل مورد رسیدگی قرار می‌گیرد.

در اولین مرحله از رسیدگی به جعل گواهی ولادت، مقامات دادسرا اقدام به انجام تحقیقات مقدماتی در مورد گواهی تولد جعلی نموده و آن را توسط کارشناسان جعل اسناد مورد بررسی قرار می‌دهند و یا اینکه صدور گواهی ولادت جعلی را از بیمارستان یا پزشک استعلام می‌نمایند و در صورتی که مشخص شود گواهی ولادت جعلی است، پرونده را با صدور کیفرخواست برای دادگاه کیفری ارسال می‌کنند.

سپس، رسیدگی به جعل گواهی ولادت توسط قاضی دادگاه کیفری پیگیری می‌شود و مجددا ممکن است با حضور طرفین و استماع دفاعیات آنان، انجام تحقیقات و یا کارشناسی‌های لازم در مورد گواهی ولادت جعلی، قاضی جرم جعل گواهی ولادت را محرز دانسته و حکم به مجازات جاعل یا جاعلان به خاطر جعل گواهی تولد صادر کند و اگر هم جعلی نبودن گواهی ولادت محرز شد، حکم به برائت متهمان صادر می‌کند.