اثبات ضرب و جرح

خبرگزاری میزان – جرایمی که علیه تمامیت جسمانی افراد ممکن است به وقوع بپیوندد را بر اساس قانون مجازات اسلامی می‌توان شامل قتل دیگری و ضرب و جرح اشخاص دانست که در جرم قتل، نفس یا جان فردی مورد تعرض قرار می‌گیرد و در جرم ضرب و جرح که بعضا به آن ضرب و شتم هم گفته می‌شود، اعضای بدن فرد آسیب وارد می‌شود.

در هر حال، هر دوی این جرایم بر اساس قانون مجازات اسلامی مشمول مجازات قرار می‌گیرند.

اما اعمال مجازات در رابطه با جرم ضرب و جرح دیگری منوط به آن است که وقوع این جرم در دادگاه اثبات شده باشد. لذا سوالی که ممکن است در این خصوص مطرح شود آن است که اثبات جرم ضرب و جرح در دادگاه با چه دلایل و مدارکی امکان پذیر است و همچنین، اینکه نحوه و روش‌های اثبات جرم ضرب و جرح در دادگاه شامل چه مواردی است.

دلایل اثبات ضرب و جرح

قبل از اینکه دلایل اثبات ضرب و جرح را مورد بررسی قرار دهیم، ابتدا باید به این نکته اشاره نماییم که جرم ضرب و جرح چیست. توضیح این مطلب، از آن جهت ضروری است که بعضا جرم ضرب و جرح، با جرم ضرب و شتم بجای هم به کار می‌روند، در صورتی که از لحاظ حقوقی، جرم ضرب و جرح صحیح‌تر است و شتم، به معنای کتک زدن نیست بلکه به معنای دشنام دادن است و به نوعی مصداق جرم توهین است.

اما خود ضرب و جرح نیز با هم تفاوت دارند و در موارد مختلفی اتفاق می‌افتند. در تعریف جرم ضرب، باید گفت که ضرب به معنای زدن و کوفتن است و به مواردی گفته می‌شود که بدون از هم گسیختگی و جاری شدن خون از بدن، جراحاتی ایجاد می‌گردد؛ مانند تورم، کوفتگی، سرخ شدن، کبود شدن و غیره. در مقابل، جرم جرح به معنای زخم زدن می‌باشد که با خونریزی همراه می‌باشد؛ مثل تعیین دیه خراشیدگی بدن و صورت در صورتی که خون جاری شود.

بیشتر بخوانید:

مستثنیات دین شامل چه اموالی است؟

جرم ضرب و جرح نیز مانند جرم قتل، می‌بایست از طریق دلایل و مدارک کافی به اثبات برسد تا مرتکب ضرب و جرح، به مجازات جرم ضرب و جرح محکوم شود. این مطلب، نشان دهنده آن است که اصل بر برائت بوده و هیچ فردی مجرم نیست؛ تا اینکه جرم او در دادگاه صالح اثبات شود.

البته نکته مهمی که در خصوص اثبات جرم ضرب و جرح و دلایل اثبات جرم ضرب و جرح وجود دارد، آن است که بر اساس قاعده البینه علی المدعی و الیمین علی من انکر، این خود شاکی یا بزه دیده است که باید اقدام به اثبات ضرب و جرح در دادگاه نماید و در مرتبه اول، از شاکی خواسته می‌شود که دلایل اثبات ضرب و جرح خود را ارائه دهد تا به آن رسیدگی شود. لذا متهم در وهله اول از اثبات بی‌گناهی معاف است و شاکی باید برای اثبات جرم دلیل بیاورد.

به طور کلی برای اثبات جرم ضرب و جرح، باید به یکی از ادله اثبات دعوی در امور کیفری استناد نمود. از جمله مهمترین ادله اثبات دعوی که برای اثبات ضرب و جرح نیز می‌توان آنها را مورد استفاده قرار داد، اقرار خود مرتکب، شهادت شهود و گواهان، سوگند یا قسامه و علم قاضی می‌باشند که در ادامه، روش‌های اثبات ضرب و جرح به استناد دلایل مذکور، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

روش‌های اثبات ضرب و جرح

اولین روش اثبات جرم ضرب و جرح، استناد به اقرار خود فرد است؛ یعنی اینکه خود فرد متهم در دادگاه یک مرتبه اقرار کرده باشد که نسبت به دیگری مرتکب جرم ضرب و جرح شده است. در این صورت، اقرار فرد بر علیه خود نافذ می‌باشد و به استناد این اقرار، می‌توان حکم به مجازات وی به دلیل جرم ضرب و جرح صادر نمود.

دومین روش اثبات جرم ضرب و جرح، شهادت است که به طور کلی یکی از مهم‌ترین روش‌ها و دلایل اثبات جرم ضرب و جرح و سایر جرایم دیگر را تشکیل می‌دهد. استناد به شهادت شهود برای اثبات ضرب و جرح به این صورت است که دو مرد عادل شهادت بدهند که ارتکاب جرم ضرب و جرح توسط متهم را مشاهده نموده و در دادگاه این امر را بیان نمایند.

سومین روش اثبات جرم ضرب و جرح در دادگاه، سوگند و قسامه است. قسامه به معنای سوگند خوردن اقوام و خویشاوندان شاکی است و در مواردی مطرح می‌شود که دلیل دیگری برای اثبات جرم ضرب و جرح (از جمله شهادت و یا اقرار) در پرونده موجود نباشد.

البته برای استناد به قسامه در امور کیفری برای اثبات ضرب و جرح، باید اصطلاحا لوث وجود داشته باشد؛ یعنی اینکه قرائن و امارات و مدارکی در پرونده وجود داشته باشد که قاضی به استناد آنها به ظن قوی دست پیدا کرده باشد که متهم، مجرم است.

ممکن است این سوال مطرح شود که چند قسم یا سوگند باید ارائه شده باشد تا از طریق آن قسامه اثبات شود؟ در پاسخ به این سوال خواهیم گفت که نصاب قسامه برای اثبات ضرب و جرح بستگی به میزان آسیب وارد شده در جرم دارد. یعنی اگر ضرب و جرح دیه‌‌ای معادل دیه کامل انسان داشته باشد، ۶ قسم لازم دارد تا اثبات شود. اگر دیه، به میزان پنج ششم دیه کامل باشد، ۵ قسم کافیست.

اگر دیه تعیین شده برای ضرب و جرح، دو سوم دیه کامل انسان باشد، تعداد ۴ قسم لازم است، اگر دیه ضرب و جرح، یک دوم دیه کامل باشد، ۳ قسم و اگر دیه ضرب و جرح، یک سوم دیه کامل باشد، ۲ قسم و اگر یک ششم دیه کامل یا کمتر از آن باشد، با ۱ قسم یا قسامه نیز جرم ضرب و جرح قابل اثبات خواهد بود.

چهارمین روش اثبات ضرب و جرح علم قاضی است. به استناد قانون مجازات اسلامی در صورتی که قاضی طبق شواهد و مدارک موجود در پرونده به این علم برسد که جرم ضرب و جرح رخ داده است، می‌تواند حکم به مجازات صادر نماید؛ البته علم قاضی به عنوان یکی از دلایل ثابت کننده جرم ضرب و جرح باید متکی به شواهد و قرائنی مانند نظریه کارشناسی پزشکی قانونی، شهادت گواهان، فیلم و عکس و مسائلی از این قبیل باشد.

مدارک اثبات ضرب و جرح

مدرک اثبات جرم ضرب و جرح، می‌تواند نظریه پزشک قانونی باشد که برای دریافت نظریه پزشک قانونی باید ابتدا به کلانتری مراجعه و از ایشان بخواهید شما را به پزشکی قانونی معرفی نمایند و سپس نزد پزشک قانونی رفته و نامه یا گواهی پزشک مبنی بر ارتکاب جرم ضرب و جرح را از ایشان دریافت و ضمیمه شکایت خود نمایید؛ حتی در جرم ضرب و شتم پلیس.

همچنین، مدرک اثبات جرم ضرب و جرح، می‌تواند استشهادیه شهود باشد؛ یعنی اگر موقع ارتکاب جرم ضرب و جرح شهودی در صحنه حاضر بوده و این جرم را ملاحظه نموده‌‌اند، با تنظیم یک استشهادیه و امضای ذیل آن توسط شهود می‌توانید اقدام به اثبات جرم ضرب و جرح نمایید و به یاد داشته باشید که شماره تلفن آنها را جایی یادداشت کنید تا در صورت لزوم به دادگاه بیایند و شهادت بدهند.

اگر هم شهود تمایلی به امضای استشهادیه و یا مراجعه به دادگاه برای ارائه شهادت را ندارند می‌توانید تقاضای صدور قرار تحقیق محلی نمایید که در این صورت ضابطان قضایی از شهود معرفی شده تحقیق و نتیجه را در پرونده منعکس می‌کنند. لذا گزارشات یا صورتجلسه‌های تنظیم شده توسط ضابطان قضایی و کلانتری نیز که ضمیمه پرونده شده باشد، می‌تواند در اثبات جرم ضرب و جرح موثر باشد.

اگر دلایل و مدارک شما برای اثبات ضرب و جرح ناظر بر فیلم دوربین مدار بسته و یا فیلم تهیه شده با گوشی تلفن همراه یا عکس و یا هر سند و مدرک دیگری هست، باید آن را نیز به عنوان مدرک ضمیمه شکایت نمایید. البته مدارکی مثل فیلم و عکس صرفا می‌توانند موجب علم قاضی شوند و دلیل مستقلی برای اثبات ضرب و جرح نیستند. یعنی ممکن است قاضی با مدرکی همچون فیلم دوربین مدار بسته به اقناع رسیده و حکم به مجازات بدهد یا بالعکس.