در راستای اجرای دستور رئیس قوه‌قضاییه؛ سامانه ارجاع هوشمند به کارشناس راه اندازی شد/ کاهش اطاله دادرسی و اتقان آرای قضایی با سامانه ارجاع هوشمند به کارشناس تحقق می یابد

خبرگزاری میزان– در بخشی از حکم انتصاب حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای به ریاست قوه قضاییه رهبر معظم انقلاب گسترش فناوری‌های نوین را مورد تاکید قرار دادند.علاوه بر این رهبر معظم انقلاب سیاست‌های کلی برنامه هفتم توسعه را در شهریور ماه سال جاری ابلاغ کردند و  موضوع روزآمدسازی سند تحول قضایی و اجرای آن را  بار دیگر مورد تاکید قرار دادند و بر هوشمند سازی فرایندها و بهره گیری از فناوری های نوین در ارائه خدمات قضایی تاکید ویژه‌ای شد.

سند تحول قضایی یکی از مهم ترین،به روز ترین و متعالی ترین سندهای کشور است که زمینه دسترسی بیشتر مردم به عدالت را فراهم می سازد. این سند که با بهره گیری از دیدگاه و نظر متخصصان و صاحبنظران نگاشته شده بر مبنای اصول قانون اساسی، سیاست‌های کلی نظام و بیانات رهبر معظم انقلاب استوار شده است.

استفاده از فناوری‌های هوشمند و نوین در فرآیند صدور آراء و تصمیمات قضایی یکی از راهبردهایی است که در رسیدگی به تظلمات، تعدیات، دعاوی و رفع خصومات در سند تحول قضایی مورد توجه قرار گرفته است. با عمل به این رویکرد اقدامات فراوانی در مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه صورت گرفته است. یکی از این اقدامات راه اندازی سامانه ارجاع هوشمند به کارشناس با هدف کاهش اطاله دادرسی،اتقان آرای قضایی و حذف مداخلات انسانی است که با تلاش های مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه اجرایی شده است.موضوعی که همواره مورد تاکید حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای رئیس قوه قضاییه بوده است.

رئیس قوه قضاییه در شهریورماه سال جاری در نشست با اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس با اشاره به معضل وجود تناقضات و اختلافات در کارشناسی‌ برخی پرونده‌ها که از علل اطاله دادرسی و تحمیل هزینه به مردم و دادخواهان محسوب می‌شود، به ذکر نمونه‌ای در این زمینه اشاره کرد و گفت: به صورت نمونه در پرونده‌ای مربوط به یک زمین گودبرداری شده در تهران، طی ۵ ماه ، شاهد اختلاف فاحش و کلان در قیمت‌گذاری زمین مذکور از ناحیه کارشناسان سرشناس بودیم؛ همین اختلافات و تناقضات در کارشناسی‌ها، آسیب‌ها و پیامدهای نامطلوبی را در امر احقاق حق به دنبال دارد.

همچنین در آبان ماه سال جاری حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای بار دیگر مقوله کارشناسی ها را مورد توجه قرار داد و با اشاره  به مشکلات موجود در امر کارشناسی‌ها و اختلافات فاحشی که در این زمینه وجود دارد و سبب اطاله دادرسی‌ها می‌گردد، گفت: ما در قوه قضاییه با جدیت به دنبال این هستیم تا با همکاری دولت و مجلس، مقوله کارشناسی‌های قضایی را ساماندهی کنیم و از شما فعالان اقتصادی و تولیدی نیز درخواست دارم پیشنهادات خود در این زمینه را ارائه دهید.

رئیس دستگاه قضا با اشاره به تجربیات دوران قضاوت خود و اختلافات فاحشی که بعضا در بعضی کارشناسی‌ها وجود داشت، گفت: من در زمان قضاوت، چنانچه به یک اختلاف فاحش در کارشناسی یک مقوله ارجاعی برخورد می‌کردم، به پیگیری و بررسی موضوع می‌پرداختم و اگر امر خلافی را در این اثناء کشف می‌کردم، در راستای شکایت کیفری علیه کارشناس مربوطه اقدام می‌کردم.

رئیس قوه قضاییه در بازدید میدانی از مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه‌قضاییه در ۱۴دی ماه انجام شد با اشاره به عوامل اطاله رسیدگی‌ها به پرونده‌های قضایی، مشخصا به موضوع کارشناسی‌ها اشاره داشت و خواستار تکمیل سامانه‌های ناظر بر ساماندهی فرآیند کارشناسی‌های قضایی جهت رفع اطاله رسیدگی‌ها شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای در همین زمینه با اشاره به شاخصه‌هایی که سامانه‌های ناظر بر کارشناسی‌های قضایی باید از آنها برخوردار باشند، بر معیارهایی نظیر تعیین اوقات دقیق کارشناسی از سوی قاضی و توزیع متناسب پرونده‌ها میان کارشناسان و همچنین انطباق این توزیع با تخصص کارشناسان تاکید کرد.

رئیس قوه قضاییه با تاکید بر اینکه نباید اختلافات میان هیئت‌های کارشناسی در خصوص یک پرونده ارجاعی، فاحش باشد گفت: یکی از مواردی که موجبات نارضایتی مردم را فراهم می‌آورد و افزایش هزینه‌های مراجعان را در پی دارد، همین اختلافات فاحش در کارشناسی‌هاست که باید با تکمیل سامانه‌های جامع ، ساماندهی فرآیندهای کارشناسی را هر چه زودتر محقق کنیم.

باید بر این نکته تاکید کرد که کارشناسان نقش مهمی در فرایند دادرسی ایفا می کنند اگرچه در فرایند دادرسی رسیدگی‌های قضایی با محوریت قضات است اما صدور حکم عادلانه و متقن زمانی حاصل می شود که کارشناسی دقیق باشد. صدور رای قاضی باید مستدل و متقن باشد و اگر کارشناسی به نحو دقیق و تخصصی اعلام نظر کند رای قاضی در مقام انشا از استحکام و استدلال بیشتری برخوردار خواهد بود.

یکی از دلایل طولانی شدن رسیدگی به پرونده ها ناشی از بروز اطاله دادرسی در ارائه نظر کارشناسان است و تسریع در اعلام نظر کارشناسی باعث جلوگیری از اطاله دادرسی خواهد شد.

مقامات عالی قضایی نیز بر این باورند تسریع در اعلام نظر کارشناسی علاوه بر کاهش اطاله دادرسی از بروز بسیاری از آلودگی‌ها و کجروی ها جلوگیری می کند. همچنین کارشناسان عالی و خبره معتقدند کاهش قابل توجه اطاله دادرسی یکی از مزیت‌های این سامانه است و بر این باورند از آنجا که این سیستم باعث تراکم پرونده در دست کارشناسان می شودکارشناسان کار خود را در زمان مقرر تحویل می دهند. کارشناسان عالی مزایای دیگر این سامانه را اینطور عنوان می‌کنند که پیش از این، ممکن بود که یک سازمان یا اداره دولتی، از تعدادی کارشناس خاص استفاده کند که در عمل، این کارشناسان به نوعی تبدیل به کارمندان آن اداره می‌شدند. اما با راه اندازی این سیستم، مسئول آن اداره یا سازمان دیگر چنین اختیاری ندارد.همچنین باراه اندازی این سامانه، اگر در بعضی از استان‌ها یک کارشناس تعداد مشخصی پرونده در دست داشته باشد که به انجام نرسانده باشد، سیستم از ارائه پرونده جدید به او جلوگیری می‌کند.

۱۶ روز بعد از دستور رئیس قوه قضاییه برای ساماندهی فرآیند کارشناسی‌های قضایی، رئیس مرکز آمار و فن آوری قوه قضاییه از راه اندازی ساماندهی فرآیند کارشناسی‌های قضایی خبر داد.

سامانه ارجاع هوشمند به کارشناس در اختیار تمام قضات

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه در گفت‌وگو با میزان با بیان اینکه کاهش اطاله دادرسی و اتقان آرای قضایی از تاکیدات مقامات عالی نظام است گفت: با همین هدف و در راستای اجرای سند تحول قضایی ،ساماندهی فرآیند کارشناسی‌های قضایی راه اندازی و در اختیار تمام قضات کشور قرار گر فته است.

محمد کاظمی فرد در ادامه با بیان اینکه سند تحول قضایی و استفاده از فناوری‌های نوین مورد تاکید ویژه رییس قوه قضاییه حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژه ای است تاکید کرد: در سند تحول قضایی تکالیف مستقیم و غیرمستقیم گوناگونی بر عهده مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه قرار گرفته است. این مرکز با جدیت در حال انجام و اجرایی کردن این وظایف است.چه تکالیفی که به صورت مستقیم و چه تکالیفی که به صورت غیر مستقیم در سند تحول قضایی بر عهده مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه است به صورت جدی در حال اجرایی شدن است.یکی از این اقدامات راه اندازی سامانه ارجاع هوشمند به کارشناس است.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه با بیان اینکه تمام فرآیند در این سامانه به صورت کاملا الکترونیک و هوشمند صورت می گیرد گفت:با راه‌اندازی سامانه ارجاع هوشمند به کارشناس مشکلاتی که در گذشته وجود داشت از بین رفته است و زمینه کاهش اطاله دادرسی و اتقان آرای قضایی فراهم شده است. استفاده از این سامانه باعث می شود تا فرایند های رسیدگی به پرونده ها تسریع شود. همچنین امکان نظارت کنترل در اجرای فرآیندها ایجاد شده است.این سامانه باعث حذف کامل کاغذ، کاهش مراجعات حضوری مردم و سرعت در فرآیند رسیدگی ها می‌شود.

محمد کاظمی فرد در ادامه با بیان اینکه این سامانه با بهره گیری از هوش مصنوعی و فناوری های نوین ایجاد شده است تاکید کرد: اتقان آرای قضایی از دیگر مزیت های این سامانه است. استفاده از این سامانه آسیب هایی که در گذشته وجود داشت را از بین می‌برد و باعث اتقان آرای قضایی می شود.