امور حسبی
1401/11/01
261
ز آنجایی که از دید قانون مدنی و مطابق با ماده 1082، زن پس از عقد نکاح به عنوان مالک مهریه شناخته می‌شود و می تواند هر گونه تصرفی در آن بنماید ، وی می‌تواند در هر زمان پس از عقد نکاح نسبت به دریافت مهریه خود از زوج که حق قانونی او هم به شمار می رود ، اقدام کند . اما با توجه به عرف بیشتر زنان در زمان جدایی از این حقشان که گرفتن مهریه از شوهر است استفاده می کنند و آن را را از زوج طلب می‌کنند .
شرایط قانونی برای درخواست وصول مهریه از مرد از زمان پس از عقد برای زوجه در نظر گرفته شده است . ممکن است در زمان دریافت مهریه از مرد او دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه برای تقسیط در پرداخت ارائه کند ، تقاضای تقسیط مهریه با درخواست اعسار و تقاضای تعدیل مهریه ، از جمله مواردی است که زوجین در زمان درخواست دریافت مهریه با آن مواجه می‌شوند .
در گذشته برای مهریه طرح تعدیل در نظر گرفته نشده بود ، چه برای خود مهریه که به نرخ روز محاسبه شود چه برای اقساط پرداختی آن ، اما این روز‌ها با توجه به این که مهریه به نرخ روز بازار تعیین می‌شود برای آن طرح تعدیل در نظر گرفته شده است که این مساله برای عده‌ای خبری خوشایند و برای عده‌ای دیگر ناخوشایند است .
تعدیل در لغت به معنای بر قراری عدالت است ، تعدیل در مهریه، اعم از افزایش و یا کاهش میزان مهریه،هم به معنای برقرای عدالت در پرداخت مهریه است که این نوع از تعدیل را می توان از دو جنبه مورد بحث قرار داد :
یکی بحث تعدیل در مبلغ کلی مهریه که مطابق تبصره یک ماده 1082 مهریه به نرخ روز و متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد محاسبه و پرداخت خواهد شد . قانون گذار این نوع از تعدیل را در راستای عدالت و احقاق حقوق زنان به ماده 1082 الحاق کرده است .
دومین مورد که در بحث تعدیل مهریه می توان به آن اشاره کرد زمانی است که دادخواست اعسار از پرداخت مهریه از طرف مرد پذیرفته شده است ، در چنین حالتی مرد موظف است مبلغی به عنوان پیش پرداخت و مبالغی را ماهیانه به زن پرداخت نماید تا کل مهریه تصفیه شود در چنین صورتی درخواست تعدیل مهریه هم از طرف مرد ممکن است از دادگاه صادر کننده حکم تقسیط مهریه خواسته شود هم از طرف زن ممکن است درخواست شود .
پس از اینکه درخواست اعسار مرد از سوی دادگاه پذیرفته شد و برای پرداخت اقساطی آن حکم صادر شد، اگر در وضعیت مالی مرد و زن و شرایط اقتصادی جامعه تغییر فاحشی رخ داد، هر یک از آن‌ها می‌توانند برای تعدیل مهریه اقدام کنند. بنابراین برای دادخواست تعدیل مهریه باید شروط زیر محقق شود:
مرد درخواست اعسار داده باشد.
درخواست اعسار مرد توسط دادگاه پذیرفته شده باشد و زوج اقساط ماهیانه را به صورت قسط‌بندی به زوجه بپردازد. لازم به ذکر است که در این حالت ممکن است دادگاه مرد را به پرداخت همه یا بخشی از مهریه محکوم کرده باشد و او باید در مدت مشخصی، مقدار مشخصی را به صورت اقساط به زن پرداخت نماید.
در وضعیت مالی هر یک از طرفین و یا در شرایط اقتصادی جامعه تغییری ایجاد شده باشد.
برای دادخواست تعدیل مهریه به مدارک زیر نیاز است:
تصویر استشهادیه
کارت ملی خواهان
در صورت امکان، کارت ملی خوانده
تصویر دادنامه قطعی مبنی بر محکومیت مرد به پرداخت اقساطی مهریه
فرم ثبت‌نام در سامانه ثنا
سند ازدواج یا طلاق
کارت بانکی برای پرداخت هزینه دادرسی و خدمات قضایی
حضور ۲ شاهد برای امضای شهادت در جلسه دادگاه
طرفین دعوا باید در جلسه دادرسی مدارک و شاهدان خود را معرفی کنند.
شهود باید سوگند یاد کنند و در خصوص آنچه که می‌دانند شهادت دهند.
در این شرایط، طرف مقابل می‌تواند از هر شاهد سوالاتی نیز بپرسد.
در نهایت بعد از رسیدگی و شهادت شهود در مورد وضعیت اقتصادی خوانده، جلسه دادرسی به اتمام می‌رسد و رای دادگاه صادر و به طرفین ابلاغ می‌گیردد.
لازم به ذکر است که این رای قابل فرجام‌خواهی است و طرفین می‌توانند تا پیش از انقضای مهلت فرجام‌خواهی، به آن اعتراض کنند. این دادخواست به بخش اجرای حکم شعبه صادرکننده رای ارجاع و مطابق دادخواست به اجرا گذاشته می‌شود.
اگر پرداخت اقساط مهریه صورت نگیرد یا به تاخیر بیفتد، زوجه می‌تواند با استناد به ماده ۲ اجرای احکام مالی به واحد اجرای احکام رجوع کند و برای دستگیری مرد و دریافت مهریه اقدام نماید.