لزوم تدوین و اجرای برنامه‌های اصلاح و بازگشت موفقیت‌آمیز کودک به جامعه از سوی قضات

رئیس کل دادگاه‌های عمومی و انقلاب تهران به همراه معاونین و مدیران قضایی- ستادی از شعب و قسمت‌های مختلف مجتمع قضایی ویژه اطفال و نوجوانان بازدید کرد و ضمن دیدار با پرسنل قضایی و اداری در نشست تخصصی با قضات حضور یافت.

ربیع‌اله قربانی در جمع قضات مجتمع قضایی ویژه اطفال و نوجوانان گفت: دادگاه اطفال و نوجوانان برای جامعه از اهمیت بالایی برخوردار است و نقش‌های چندگانه‌ای در تأمین عدالت و توسعه پایدار ایفا می‌کند.

وی در این نشست به مهم‌ترین جنبه‌های اهمیت مجتمع قضایی ویژه اطفال و نوجوانان پرداخت و بیان کرد: دادگاه‌های اطفال و نوجوانان بر حفظ و حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان تمرکز دارند. این دادگاه‌ها از کودکان در برابر سوءاستفاده، خشونت و بی‌عدالتی حفاظت می‌کنند و تضمین می‌کنند که حقوق آن‌ها در همه مراحل دادرسی رعایت شود.

رئیس کل محاکم تهران افزود: یکی از اهداف اصلی این دادگاه‌ها پیشگیری از تکرار جرم و بازگشت موفقیت‌آمیز نوجوانان به جامعه است. برنامه‌های اصلاحی، آموزشی و تربیتی که این دادگاه‌ها ارائه می‌دهند، می‌تواند به اصلاح رفتار نوجوانان و کاهش نرخ جرم در جامعه کمک کند.

قربانی گفت: دادگاه‌های اطفال و نوجوانان به جای تأکید صرف بر مجازات، بر عدالت ترمیمی تمرکز داشته باشند. این رویکرد به بازسازی و ترمیم روابط آسیب‌دیده و ارائه فرصت دوم به نوجوانان برای اصلاح و بازگشت به جامعه کمک می‌کند.

رئیس کل دادگاه‌های عمومی و انقلاب تهران اظهار کرد: با ارائه برنامه‌های حمایتی و آموزشی، این دادگاه‌ها می‌توانند نرخ تکرار جرم در بین نوجوانان را کاهش دهند. این امر به کاهش هزینه‌های اجتماعی و اقتصادی مربوط به جرم و جنایت کمک می‌کند.

وی در ادامه تصریح کرد: دادگاه‌های اطفال و نوجوانان با در نظر گرفتن نیازهای خاص و شرایط روحی و روانی کودکان و نوجوانان، به ارائه دادرسی منصفانه‌تر و انسانی‌تر کمک می‌کنند. این دادگاه‌ها محیطی مناسب‌تر برای دادرسی کودکان فراهم می‌کنند که در آن بتوانند به راحتی صحبت و دفاع کنند.

رئیس کل محاکم تهران در جمع قضات مجتمع قضایی شهید فهمیده ویژه اطفال و نوجوانان بر یکی دیگر از مهمترین جنبه‌های اهمیت دادگاه اطفال و نوجوانان اشاره کرد و گفت: توجه به مسائل روانی و اجتماعی کودکان و نوجوانان در این دادگاه‌ها می‌تواند به حفظ سلامت روانی و اجتماعی جامعه کمک کند. حمایت از کودکان و نوجوانان و ارائه مشاوره‌های مناسب می‌تواند از بروز مشکلات روانی و اجتماعی در آینده جلوگیری کند.

وی افزود: وجود دادگاه‌های اطفال و نوجوانان به جامعه پیام می‌دهد که حقوق کودکان و نوجوانان مهم است و باید به آن‌ها احترام گذاشته شود. این امر می‌تواند به افزایش آگاهی عمومی و تقویت فرهنگ حمایت از حقوق کودکان کمک کند.

رئیس کل محاکم تهران ادامه داد: حمایت از کودکان و نوجوانان و تضمین رشد سالم و مطلوب آنها، به توسعه انسانی و اجتماعی جامعه کمک می‌کند. کودکان و نوجوانانی که به خوبی تربیت شوند و از حمایت‌های لازم برخوردار باشند، می‌توانند به اعضای مفید و مؤثری برای جامعه تبدیل شوند.

وی گفت: دادگاه‌های اطفال و نوجوانان نه تنها به حقوق و نیازهای کودکان و نوجوانان توجه می‌کنند، بلکه به حمایت از خانواده‌ها نیز می‌پردازند. این دادگاه‌ها می‌توانند برنامه‌های حمایتی و مشاوره‌ای برای خانواده‌ها فراهم کنند تا والدین بتوانند نقش خود را در تربیت و حمایت از فرزندان بهتر ایفا کنند.

قربانی بیان کرد: وجود دادگاه‌های اطفال و نوجوانان می‌تواند به تقویت نهادهای اجتماعی و قانونی کمک کند. این دادگاه‌ها با همکاری نهادهای مختلف از جمله بهزیستی، آموزش و پرورش و سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند شبکه‌ای قوی از حمایت‌ها و خدمات برای کودکان و نوجوانان ایجاد کنند.

رئیس کل محاکم تهران افزود: دادگاه‌های اطفال و نوجوانان می‌توانند به عنوان منبعی برای جمع‌آوری داده‌های آماری و انجام پژوهش‌های مرتبط با جرم در میان نوجوانان عمل کنند. این داده‌ها می‌توانند به سیاست‌گذاران و محققان کمک کنند تا برنامه‌ها و سیاست‌های بهتری برای پیشگیری از جرم و حمایت از کودکان و نوجوانان تدوین کنند. متاسفانه در این خصوص بین مراکز علمی و پژوهشی با دادگاه‌های اطفال و نوجوانان ارتباط موثری در این خصوص وجود ندارد.

رئیس کل محاکم تهران گفت: قضات دادگاه‌های اطفال و نوجوانان در مجتمع قضایی شهید فهمیده باید به نکات و اصول خاصی توجه داشته باشند تا ضمن رعایت حقوق کودکان و نوجوانان، عدالت نیز به درستی اجرا شود.

قربانی افزود: از جمله مهمترین این نکات رعایت حقوق کودک، رعایت اصل محرمانگی، توجه به شرایط روحی و روانی کودک، استفاده از روش‌های جایگزین مجازات، تضمین حضور والدین یا سرپرستان قانونی، برقراری تعامل مناسب با کودک، آموزش تخصصی قضات، آگاهی‌رسانی به کودک درباره حقوق و مسئولیت‌هایش، پیگیری وضعیت کودک پس از دادرسی، توجه به نیازهای ویژه کودکان با معلولیت، تشویق به اصلاح و بازگشت به جامعه، حمایت از حقوق کودکان در برابر خشونت و سوءاستفاده، پیشگیری از تبعیض، توجه به اصل تناسب مجازات با جرم، توجه به پیشگیری، تسهیل دسترسی به وکیل مدافع، پیگیری و ارزیابی مداوم است که اجرای این نکات می‌تواند به بهبود وضعیت کودکان و نوجوانان در فرآیندهای قضایی کمک کند و موجب رعایت حقوق انسانی و توسعه پایدار اجتماعی شود.

وی تأکید کرد: برای حفظ حیثیت و آبروی کودک، دادرسی‌ها باید تا حد امکان محرمانه انجام شود و از افشای جزئیات پرونده جلوگیری شود. قضات باید به شرایط روحی و روانی کودک توجه کنند و در تصمیم‌گیری‌های خود این عوامل را در نظر بگیرند. مشاوره با روانشناسان کودک و نوجوان می‌تواند کمک‌کننده باشد.

رئیس کل محاکم تهران در این نشست خطاب به قضات توصیه کرد: در موارد ممکن، استفاده از روش‌های جایگزین مجازات مانند مشاوره، خدمات عمومی و آموزش‌های تربیتی به جای حبس، توصیه می‌شود.

وی تأکید کرد: در جلسات دادرسی، حضور والدین یا سرپرستان قانونی کودک ضروری است تا کودک حمایت لازم را دریافت کند. قضات باید با زبانی ساده و قابل فهم با کودک صحبت کنند و اطمینان حاصل کنند که کودک مسائل مطرح شده را درک می‌کند.

قربانی با تاکید بر برنامه‌ریزی و اجرای دوره‌های آموزشی بیشتر به سرپرست این مجتمع ماموریت داد: قضات دادگاه‌های اطفال و نوجوانان باید آموزش‌های تخصصی در زمینه حقوق کودک و روانشناسی کودک و نوجوان را دریافت کنند.

رئیس کل دادگاه‌های عمومی و انقلاب تهران در بخش دوم صحبت‌های خود با اشاره به رعایت نکاتی که می‌تواند کمک کند تا فرآیند دادرسی به نحو بهتری انجام شود و حقوق کودکان و نوجوانان در این مجتمع حفظ شود، گفت: قضات باید با نهادهای حمایتی و اجتماعی مانند بهزیستی، سازمان‌های مردم‌نهاد و مراکز مشاوره همکاری کنند تا برای کودکانی که نیاز به حمایت بیشتر دارند، خدمات لازم فراهم شود.

وی در این جلسه تأکید کرد: قضات می‌توانند از ابزارهای جایگزین قضایی مانند میانجیگری، حل و فصل اختلافات از طریق مصالحه و سایر روش‌های جایگزین برای حل مشکلات کودکان و نوجوانان استفاده کنند.

قربانی گفت: در مواردی که کودک به دلیل ارتکاب جرم تحت نظارت قضایی قرار می‌گیرد، باید تضمین شود که وی از حق تحصیل و آموزش محروم نشود.

 رئیس کل دادگاه‌های عمومی و انقلاب تهران در پایان اظهار کرد: قضات باید برنامه‌هایی را برای اصلاح و بازگشت موفقیت‌آمیز کودک به جامعه تدوین و اجرا کنند، به گونه‌ای که کودک بتواند پس از دوره مجازات به زندگی عادی بازگردد.