تصویب‌نامه در خصوص تعیین بسته اجرایی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

شماره۱۵۵۷۵۰/ت۴۸۵۲۷هـ                                                             ۹/۸/۱۳۹۱ تصویب‌نامه در خصوص تعیین بسته اجرایی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ـ معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور هیئت وزیران در جلسه مورخ ۲۳/۷/۱۳۹۱ بنا به پیشنهاد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و تأیید معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور و به استناد ماده (۲۱۷) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب ۱۳۸۹ـ تصویب نمود: بسته اجرایی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موضوع ماده (۲۱۷) قانون یادشده به شرح پیوست که تأیید شده به مهر «دفتر هیئت دولت» است، تعیین می‌شود. معاون اول رئیس‎جمهور ـ محمدرضا رحیمی     بسته اجرایی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات (۱۳۹۴ ـ ۱۳۹۰) موضوع ماده (۲۱۷) قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران بسمه تعالی مقدمه امروزه سیاست‌گذاران بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات در اغلب کشورهای جهان به اهمیت ویژه ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌عنوان یک فناوری توانمند پی‌برده‌اند، خدمات ارتباطات و فنآوری اطلاعات برای رسیدن اغلب صنایع به سطوح عالی بهره‌وری، امکانات لازم را فراهم نموده است و هم‌چنین تسهیلات مورد نیاز را برای تبادل اطلاعات و ارتباطات ایجاد می‌نماید. از طرفی مهم‌ترین عاملی که باعث توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در جوامع مختلف می‌شود، کیفیت ارائه خدمات ارتباطی در آن‌هاست، به‌طوری که پیشرفت سریع فنآوری اطلاعات و ارتباطات باعث ظهور سیستم‌های سیار پیشرفته در این فناوری شده است. در حال حاضر گسترش پایگاه‌های عظیم اطلاعاتی، مخابراتی نظیر اینترنت، سیستم‌های ارتباطات سیار زمینی و ماهواره‌ای، محیط‌های چندرسانه‌ای، سرویس‌های دیجیتال پخش صدا و تصویر و بسیاری از سرویس‌های جدید دیگر و کاربردی نمودن در آن در اقصی نقاط کشورها همگی حکایت از تغییر و تحول شگرف در زمینه کاهش سطوح شکاف دیجیتالی دارد. در دنیای امروز اطلاعات نه تنها به‌عنوان یکی از منابع و دارایی‌های اصلی شناخته شده است بلکه در حکم وسیله و ابزاری برای مدیریت اثربخش بر سایر منابع و دارایی‌ها محسوب می‌شود و لذا از اهمیت و ارزش ویژه‌ای برخوردار گشته است، اما این ارزش تنها در صورتی محقق و دست‌یافتنی خواهد بود که اطلاعات بتوانند در زمان مناسب، با کیفیت مطلوب و امنیت قابل قبول در اختیار افراد مناسب قرار گیرد و ارتباطات به صورت مطلوب و بهینه برقرار گردد، از این‌رو فنآوری اطلاعات و ارتباطات که زمینه‌ساز انتقال و جابه‌جایی، بکارگیری و مدیریت مؤثر اطلاعات در کشورها می‌باشد، از اهمیت حیاتی برخوردار گشته است. بسته اجرایی توسعه بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات در برنامه پنجم توسعه کشور دومین گام از سند چشم‌انداز افق ۱۴۰۴ می‌باشد که به استناد ماده ۲۱۷ قانون برنامه پنجم توسعه کشور تدوین شده است و شامل مجموعه‌ای از پروژه‌های به هم پیوسته، و مرتبط و اولویت‌دار بوده که به‌عنوان یک اقدام زیربنایی جهت توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور در چارچوب اهداف قانون برنامه مذکور به اجراء در می‌آید. با توجه به سند چشم‌انداز ایران در افق ۱۴۰۴ کشوری است توسعه‌یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه و با عنایت به سیاست‌های کلی برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و سیاست‌های فضای تولید و تبادل اطلاعات ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری، توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات با رعایت ملاحظات امنیتی در اولویت قرار گرفته است و بر همین اساس احکام زیادی در قانون پنج ساله برنامه پنجم توسعه کشور در ارتباط با بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات درج شده است تا با اجرایی نمودن آن‌ها، شاخص‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور در پایان برنامه در جایگاه دوم منطقه قرار گیرد. برای رسیدن به اهداف تعیین شده در اسناد بالادستی ذکر شده و ارائه خدمات الکترونیکی مبتنی بر توافقنامه سطح خدمات در حوزه‌های دولت الکترونیکی، تجارت الکترونیکی، کسب و کار الکترونیکی، آموزش الکترونیکی، بانکداری الکترونیکی و... در تدوین بسته اجرایی مدنظر قرار گرفته است. بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات مشتمل‌بر زیربخش‌های پست، مخابرات و فناوری اطلاعات است که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌عنوان نهاد ملی متولی حاکمیت این بخش وظیفه کلان سیاست‌گذاری، هدایت و نظارت را عهده‌دار است. اجزای ساختار کلان بخش قابل تفکیک به هفت جزء اصلی می‌باشد که عبارتند از: وزارت (سیاست‌گذار، هدایت‌کننده و ناظر)، کمیسیون تنظیم مقررات (مرجع تصویب مقررات)، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (مجری مصوبات کمیسیون و ایفاکننده وظایف نظارتی وزارت بر اپراتورها)، تأمین‌کنندگان شبکه‌های زیرساختی ارتباطات و فناوری اطلاعات (شرکت ارتباطات زیرساخت (زیرساخت ارتباطی)، سازمان فناوری اطلاعات ایران (زیرساخت اطلاعاتی)، شرکت‌های پست ج.ا.ا و خدمات هوایی پیام (زیرساخت‌های شبکه پستی)، تأمین‌کنندگان شبکه‌های دسترسی و ارائه خدمات به مشترکین نهایی خدمات ارتباطات و فناوری اطلاعات (اپراتورهای غیردولتی در زیربخش‌های مخابرات و فناوری اطلاعات و اپراتورهای دولتی و غیردولتی در زیربخش پست)، تأمین و ارائه‌کنندگان محتواهای مبتنی ‌بر شبکه‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات (کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از دولتی و غیردولتی) و مشترکین نهایی خدمات ارتباطات و فناوری اطلاعات (کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از دولتی و غیردولتی). این دستگاه‌ها مکلف می‌باشند به‌منظور بسط خدمات دولت الکترونیکی، توسعه صنعت فناوری اطلاعات و سواد اطلاعاتی و افزایش بهره‌وری در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، مهم‌ترین تکالیف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را در اجرای قانون برنامه پنجم توسعه اجرا نمایند. مهم‌ترین راهبردهای متخذه این وزارتخانه به شرح زیر می‌باشد: ـ توسعه و تقویت شبکه‌های زیرساختی ارتباطی امن و‌ پایدار (مخابراتی،‌ فناوری اطلاعاتی و پستی) ـ توسعه و تقویت شبکه‌های زیرساختی اطلاعاتی امن وپایدار ـ بهبود مدیریت ـ توسعه سطح دسترسی ـ گسترش همکاری و تعامل با کشورهای جهان ـ حمایت از صنعت فناوری اطلاعات برای تحقق این راهبردها باید سیاست‌های اجرایی و ابزارهای متناسب در واحدهای فوق‌الاشاره به شیوه‌های کارآمد اتخاذ گردد. رئوس این سیاست‌ها به شرح ذیل قابل تبیین است: ـ ایجاد زیرساخت ارتباطی شبکه ملی اطلاعات ـ ارتقاء ظرفیت شبکه پستی ـ بومی‌سازی و افزایش ایمنی و امنیت شبکه اطلاعاتی کشور ـ مدیریت یکپارچه منابع ـ گسترش خدمات عمومی اجباری ـ گسترش خدمات ارتباطات و فناوری اطلاعات در فضای رقابتی ـ اتصال شبکه ارتباطی کشور با کشورهای هم‌جوار ـ فراهم نمودن بستر همکاری با سایر کشورها و مجامع بین‌المللی ـ توانمند‌سازی و استفاده از توان بخش‌های عمومی غیردولتی، خصوصی و تعاونی با عنایت به موارد پیش‌گفته، مهم‌ترین اقدامات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات طی برنامه پنجم توسعه عبارتند از: ۱ـ ایجاد و توسعه شبکه ملی اطلاعات: یکی از مهم‌ترین دستاوردهای اجرای بسته مذکور «ایجاد و توسعه شبکه ملی اطلاعات» بوده که با توجه به ضرورت اتصال شبکه‌های اختصاصی، عمومی، دولتی و اجتماعی به یکدیگر، امکان دسترسی و تبادل اطلاعات و خدمات در سطح ملی و بین‌المللی برای آحاد جامعه، سازمان‌ها و مراکز دولتی و غیردولتی، شبکه‌ای یکپارچه در کشور با ویژگی‌ پایدار، کارا، انعطاف‌پذیر، قابل دسترس و امن، با کیفیت و مدیریت واحد طراحی و پیاده‌سازی شده است. جهت تحقق ایجاد چنین شبکه‌ای با قابلیت‌های ذکرشده سه برنامه مهم «توسعه زیرساخت‌های ارتباطی»، «توسعه زیرساخت‌های اطلاعاتی» و «مدیریت یکپارچه منابع و کاربردها» در دست اجرا قرار دارد. در این راستا توسعه زیرساخت‌های ارتباطی (شبکه اینترانت کشوری (لایه هسته پرسرعت، لایه هسته و لبه)، لایه شبکه‌های تجمیع منطقه‌‌ای و شهری (شبکه‌های مترواترنت استانی ) و شبکه‌های دسترسی جهت توسعه شبکه‌های دولتی، تخصصی، عمومی و اجتماعی به‌منظور عرضه خدمات الکترونیکی با سرعت و کیفیت بالا و توسعه زیرساخت‌های اطلاعاتی (توسعه مراکز داده ملی، منطقه‌ای و استانی، مراکز داده متمرکز و توزیع شده دستگاهی و پایگاه‌های اطلاعاتی، نرم‌افزارهای بومی پایه و کاربردی) جهت به اشتراک‌گذاری منابع اطلاعاتی و عدم وابستگی به پایگاه‌های داده خارجی امری اجتناب‌ناپذیر است. با توجه به موارد مذکور مدیریت یکپارچه منابع (مدیریت منابع اینترنتی، مدیریت شاخص‌ها و سامانه‌‌های بخش، مدیریت شبکه ملی اطلاعات، مدیریت امنیت شبکه، پیشگیری، مقابله و امدادرسانی به حوادث حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، پالایش اطلاعات، مدیریت یکپارچه خدمات شبکه‌ی ملی اطلاعات) قابل توجه بوده و این امر موجب وحدت رویه در کلیه امور بخش خواهد گردید. ۲ـ ارائه خدمات الکترونیکی مبتنی بر شبکه ملی اطلاعات: با اجرای این بسته مراکز داده ملی، منطقه‌ای و استانی امن و پایدار با پهنای باند مناسب ایجاد و توسعه‌یافته و کلیه خدمات قابل ارائه بر بستر ایجاد شده مبتنی بر توافق‌نامه سطح خدمات خواهد بود و زیرساخت‌های لازم برای توسعه تجارت الکترونیکی، بانکداری الکترونیکی، آموزش الکترونیکی، دولت الکترونیکی، مالیات الکترونیکی، کسب ‌و کار الکترونیکی، بیمه و سلامت الکترونیکی، دادرسی الکترونیکی، گواهی الکترونیکی، کارت هوشمند ملی چند منظوره و... و همچنین زیرساخت‌های مورد نیاز پایگاه‌های داده اطلاعات حقوقی املاک و اسناد کشور، اطلاعات هویت ایرانیان، اطلاعات داده‌های مکانی، اطلاعات آماری کشور و... فراهم خواهد شد. علاوه بر موارد فوق بستری مستقل، امن و پایدار با پهنای مناسب جهت توسعه علم و دانش برای دانشگاهیان، حوزه‌های علمیه، مراکز دینی و فرهنگی، مراکز تحقیقاتی، مراکز علمی و پژوهشی، کتابخانه‌های عمومی و وزارتخانه‌ها ایجاد خواهد شد. ۳ـ بسترسازی جهت تحقق دولت الکترونیکی: با توسعه شبکه ملی اطلاعات تعاملات کلیه دستگاه‌های اجرایی کشور با یکدیگر هم‌چنین تعاملات آن‌ها با سایر بنگاه‌های غیردولتی و دولتی و اشخاص حقیقی و حقوقی به‌صورت الکترونیکی بوده و ارائه خدمات الکترونیکی دستگاه‌های اجرایی بر بستر شبکه ملی اطلاعات به صورت امن و پایدار انجام خواهد پذیرفت. ۴ـ تحقق شاخص‌های کلیدی ارتباطات و فناوری اطلاعات: در راستای امکان دسترسی پرسرعت آحاد جامعه به خدمات اینترانت و اینترنت، با اجرای این بسته صددرصد دستگاه‌های دولتی و بنگاه‌های کسب و کار و شصت درصد خانوارها دارای امکان دسترسی پرسرعت می‌شوند، که پهنای باند زیرساخت ارتباطی کشور با برنامه‌ریزی‌های انجام شده به ظرفیتی بالغ بر دو هزار گیگابیت بر ثانیه و ظرفیت اینترنت بین‌الملل به پانصد گیگابیت بر ثانیه خواهد رسید. در همین راستا ضریب نفوذ اینترنت به حدود ۵۰ درصد و ضریب نفوذ موبایل به یکصد و ده درصد خواهد رسید. میزان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی که تقریباً ۷۲ درصد کل سرمایه‌گذاری بخش بوده که با هدف، توسعه دسترسی آحاد جامعه و ارائه پورت‌های پرسرعت انجام می‌شود، سهم توسعه دسترسی فیبر و دسترسی بی‌سیم افزایش  قابل توجهی خواهد داشت. همچنین سرانه مرسولات پستی به ۲۲ مرسوله رسیده و زمان سیر مرسولات پستی عادی بین مراکز استان‌ها در مدت حداکثر ۲ روز (۲ D+ ) برسد. به‌روزرسانی کدهای پستی شامل به‌هنگام‌سازی اطلاعات کد پستی ده رقمی و کدگذاری مکان‌های جدید. ۵ ـ ارتقاء امتیاز شاخص جهانی توسعه ارتباطات و فناوری اطلاعات (IDI ): شاخص توسعه‌یافتگی  ICT یکی از مهم‌ترین شاخص‌های ارزیابی وضعیت ICT در کشورهاست که با هدف ردگیری پیشرفت و توسعه ICT و نظارت بر شکاف دیجیتالی از سوی اتحادیه جهانی مخابرات ( ITU ) ارائه شده است. شاخص IDI بر مبنای ۱۱ زیرشاخص در سه محور دسترسی به ICT (شاخص‌های تعداد خطوط تلفن ثابت به ازای ۱۰۰ نفر، تعداد مشترکین موبایل به ازای ۱۰۰ نفر، پهنای باند اینترنت به ازای هر مشترک، درصد خانوارها با امکانات کامپیوتری و درصد خانوارها با دسترسی اینترنتی در منزل) میزان استفاده از ICT (شاخص‌های مشترکین اینترنت به ازای ۱۰۰ نفر، مشترکین باند پهن ثابت اینترنتی به ازای هر ۱۰۰ نفر و مشترکین باند پهن موبایل به ازای هر ۱۰۰ نفر) و مهارت‌های ICT ارزیابی (شاخص‌های درصد باسوادی بزرگسالان، درصد ثبت‌نام‌کنندگان در دبیرستان و درصد ثبت‌نام‌کنندگان در دانشگاه) می‌شود. امتیاز ایران درسال ۲۰۱۰ برابر ۳۹/۳ از ۱۰ بود که با توجه به برنامه‌ریزی‌های صورت پذیرفته این امتیاز ارتقاء چشمگیر را یافته و به حدود ۵/۶ خواهد رسید . ۶ ـ مشارکت بخش غیردولتی: حضور اپراتورهای بخش غیردولتی از قبیل شرکت مخابرات ایران، شرکت همراه اول، شرکت ایرانسل، شرکت مبین نت، اپراتور فیبر نوری، کلیه PAP ها، ICP ها، ISP ها و... در این زمینه تأمین شبکه‌های دسترسی و ارائه خدمات ارتباطات و فنّاوری اطلاعات به مشترکین نهایی در طول برنامه پنجم توسعه کشور چشم‌گیر بوده و در تسهیل دسترسی به خدمات ارائه شده بر بستر شبکه ملی اطلاعات و همچنین ارائه خدمات مبتنی بر شبکه، همکاری لازم را با وزارت متبوع به‌عمل خواهند آورد. ۷ـ بسترسازی جهت تحقق ۲ درصدی سهم صنعت فناوری اطلاعات از تولید ناخالص داخلی: اجرای برنامه‌های اجرایی مورد نظر در بسته مذکور و آیین‌نامه‌های مرتبط با آن، بسترسازی لازم و افزایش سهم صنعت فناوری اطلاعات از تولید ناخالص داخلی را به بیش از دو درصد (۲%) در پایان برنامه متحقق می‌نماید. که نقش روزافزون بخش ICT را در فعالیت‌های اقتصادی نشان می‌دهد. به منظور اجرایی کردن اهداف مندرج در سند چشم‌انداز، سیاست‌ها و قانون برنامه پنجساله پنجم در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، بسته‌ اجرایی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با رویکرد مسئله محوری با عنوان «توسعه ارتباطات و فناوری اطلاعات امن، ایمن و پایدار» در طول سال‌های برنامه پنجساله پنجم توسعه کشور به اجرا درمی‌آید.