شماره۲۳۴۹/۹۲/دش ۸/۳/۱۳۹۲ مصوبه نقشه مهندسی فرهنگی کشور جلسات ۶۹۸، ۶۹۹، ۷۰۰، ۷۰۱، ۷۰۳، ۷۰۵، ۷۰۷، ۷۰۸، ۷۰۹، ۷۱۰، ۷۱۱، ۷۱۲، ۷۱۳، ۷۱۴، ، ۷۱۸، ۷۱۹، ۷۲۰، ۷۲۱، ۷۲۲، ۷۲۳، ۷۲۴، ۷۲۵، ۷۲۶، ۷۲۷، ۷۲۸، ۷۲۹، ۷۳۰، ۷۳۱، مورخ ۱۹/۷/۱۳۹۰، ۳/۸/۱۳۹۰، ۱۷/۸/۱۳۹۰، ۱/۹/۱۳۹۰، ۲۲/۹/۱۳۹۰، ۲۷/۱۰/۱۳۹۰، ۲۵/۱۱/۱۳۹۰، ۹/۱۲/۱۳۹۰، ۲۲/۱/۱۳۹۱، ۵/۲/۱۳۹۱، ۱۹/۲/۱۳۹۱، ۲/۳/۱۳۹۱، ۱۶/۳/۱۳۹۱، ۳۰/۳/۱۳۹۱، ۲۸/۶/۱۳۹۱، ۱۱/۷/۱۳۹۱، ۱۸/۷/۱۳۹۱، ۲/۸/۱۳۹۱، ۹/۸/۱۳۹۱، ۱۶/۸/۱۳۹۱، ۷/۹/۱۳۹۱، ۲۱/۹/۱۳۹۱، ۲۸/۹/۱۳۹۱، ۵/۱۰/۱۳۹۱، ۱۹/۱۰/۱۳۹۱، ۲۴/۱۱/۱۳۹۱، ۸/۱۲/۱۳۹۱، ۱۵/۱۲/۱۳۹۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی نهاد ریاست جمهوری ـ مجلس شورای اسلامی ـ قوه قضائیه دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ـ شورای عالی حوزه‌های علمیه نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وزارت کشور ـ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وزارت آموزش و پرورش ـ سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ـ وزارت امور خارجه ستاد ملی زن و خانواده ـ ستاد کل نیروهای مسلح ـ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی سازمان تبلیغات اسلامی ـ وزارت راه و شهرسازی ـ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مجمع تقریب مذاهب اسلامی ـ معاونت برنامه‌ریزی نظارت راهبردی رئیس جمهور معاونت توسعه مدیریت وسرمایه انسانی رئیس جمهور ـ وزارت دادگستری وزارت کار، رفاه و امور اجتماعی ـ وزارت ورزش و جوانان ـ شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه سازمان بسیج مستضعفین ـ مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه کشور ـ مرکز آمار ایران بنیاد شهید و امور ایثارگران ـ شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده کلیه دستگاه‌ها، سازمان‌ها و مؤسسات دولتی و عمومی(حسب مورد) مصوبه «نقشه مهندسی فرهنگی کشور» که در جلسات ۶۹۸، ۶۹۹، ۷۰۰، ۷۰۱، ۷۰۳، ۷۰۵، ۷۰۷، ۷۰۸، ۷۰۹، ۷۱۰، ۷۱۱، ۷۱۲، ۷۱۳، ۷۱۴، ، ۷۱۸، ۷۱۹، ۷۲۰، ۷۲۱، ۷۲۲، ۷۲۳، ۷۲۴، ۷۲۵، ۷۲۶، ۷۲۷، ۷۲۸، ۷۲۹، ۷۳۰، ۷۳۱، مورخ ۱۹/۷/۱۳۹۰، ۳/۸/۱۳۹۰، ۱۷/۸/۱۳۹۰، ۱/۹/۱۳۹۰، ۲۲/۹/۱۳۹۰، ۲۷/۱۰/۱۳۹۰، ۲۵/۱۱/۱۳۹۰، ۹/۱۲/۱۳۹۰، ۲۲/۱/۱۳۹۱، ۵/۲/۱۳۹۱، ۱۹/۲/۱۳۹۱، ۲/۳/۱۳۹۱، ۱۶/۳/۱۳۹۱، ۳۰/۳/۱۳۹۱، ۲۸/۶/۱۳۹۱، ۱۱/۷/۱۳۹۱، ۱۸/۷/۱۳۹۱، ۲/۸/۱۳۹۱، ۹/۸/۱۳۹۱، ۱۶/۸/۱۳۹۱، ۷/۹/۱۳۹۱، ۲۱/۹/۱۳۹۱، ۲۸/۹/۱۳۹۱، ۵/۱۰/۱۳۹۱، ۱۹/۱۰/۱۳۹۱، ۲۴/۱۱/۱۳۹۱، ۸/۱۲/۱۳۹۱، ۱۵/۱۲/۱۳۹۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است، به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می‌شود: مقدمه در جهان‌بینی اسلامی، فرهنگ به معنای اخصّ آن مشتمل بر نظام اعتقادات، ارزش‌ها، اخلاقیات و رفتارها بوده و منبعث از وحی و جهت‌دهنده و محتوابخش نظام‌ها و بخش‌های جامعه است. باورها و اعتقادات و ارزش‌های اسلامی، شاکله نهادها و سازمان جامعه اسلامی را ایجاد و در تار و پود اندیشه و تفکر و کردار و رفتار فردی و اجتماعی فرد مسلمان تنیده شده است. چنین یکپارچگی و در‌هم‌تنیدگی کل‌نمای اعتقادات و باورها، ارزش‌ها و رفتارها، دین اسلام را به یک فرهنگ (فرهنگ اسلامی) مبدل ساخته است. فرهنگ اسلامی در هر جامعه و کشوری با حفظ ماهیت و اصالت الهی و جهان‌شمول خویش، شکل و صورتی متناسب با مقتضیات جغرافیایی، تاریخی، زبانی و... به‌خود می‌گیرد. فرهنگ اسلامی ـ ایرانی همان فرهنگ متعالی اسلامی است که در روح و کالبد فرهنگ ایران‌زمین دمیده شده و متناسب با تاریخ، جغرافیا، مذهب، زبان و... در طی ۱۴ قرن گذشته توسعه و تکامل یافته است. در چند دهه اخیر، به واسطه تغییر و تحولات اساسی و فراگیر در عرصه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی ـ امنیتی، اقتصادی و فناوری در مقیاس منطقه‌ای و جهانی، نقش ممتاز و تعیین‌کننده فرهنگ (فرهنگ‌های ملی و منطقه‌ای) در عرصه‌های ملی، بین‌المللی و جهانی نمایان‌تر شده است. انقلاب اسلامی ایران، به عنوان نقطه عطف تحولات معنوی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی قرن بیستم از ظرفیت‌ها و توانایی‌های بالفعل و بالقوه عظیمی در این حوزه برخوردار است و پیشرفت و تعالی همه‌جانبه کشور، مستلزم بهره‌گیری مؤثر و هوشمندانه از آن در سطح ملی و مناسبات و تعاملات منطقه‌ای و جهانی است. در حقیقت، فرهنگ به معنای اخص آن، از مختصات ذاتی، مزیت‌های راهبردی، انحصاری و سرنوشت‌ساز کشور و نظام جمهوری اسلامی ایران می‌باشد که همواره مورد تأکید معمار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) و اندیشمندان و صاحب‌نظران فهیم و بصیر این سرزمین بوده است. تحقق آرمان‌ها و اهداف جامعه اسلامی مستلزم تامین کارکردهای فرهنگی آن است. مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) فرهنگ را عامل شکل‌دهنده به ذهن و رفتار عمومی و جهت‌بخش و تاثیرگذار در عرصه تصمیمات کلان کشور دانسته و مهندسی فرهنگ را به منزله بازشناسی، آسیب‌شناسی، پالایش و ارتقابخشی فرهنگ و جهت‌دهی آن بر پایه هویت اصیل اسلامی ـ ایرانی با توجه به شرایط و مقتضیات ملی و جهانی تبیین می‌نمایند. معظم‌له مهندسی فرهنگی را بازطراحی، اصلاح و ارتقاء شئون و مناسبات نظامهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشور مبتنی بر فرهنگ مهندسی شده معرفی و این وظیفه و مأموریت خطیر را به شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان قرارگاه اصلی فرهنگی و مرکز مهندسی فرهنگی کشور محول می‌فرمایند. در واقع می‌توان جوهره و کارکرد مهندسی فرهنگی را تحقق و تأمین نحوه تعامل مؤثر و ارتباط ساز‌مند و پویای نظامهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی با نظام فرهنگی دانست. شورای عالی انقلاب فرهنگی برای عمل به رهنمودهای مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) و تحقق اهداف و کارکردهای نهادی خود، تهیه و تدوین نقشه مهندسی فرهنگی کشور را در اولویت نخست خود قرار داد. دبیرخانه شورا، به عنوان بازوی اجرایی شورا با همکاری و مشارکت همه‌جانبه نهادها و مراکز علمی ـ پژوهشی حوزه و دانشگاه و دستگاه‌های اجرایی و فرهنگی ذی‌ربط و همچنین با طراحی و اجرای مطالعات پیش‌نیاز و بهره‌گیری از مطالعات و پژوهش‌های موجود، پیش‌نویس نقشه مهندسی فرهنگی را تهیه و پس از بحث و بررسی در بیش از سی جلسه از جلسات شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید. متن حاضر، متن مصوب نقشه مهندسی فرهنگی کشور است که منطبق با اصول و ارزش‌های اسلام ناب محمدی (ص)، آرمان‌های انقلاب اسلامی، رهنمودهای رهبر کبیر انقلاب اسلامی امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) و اسناد فرادستی مربوط طراحی، تدوین و به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده و شامل فصول زیر است: ۱. تحلیل‌کلان وضعیت فرهنگی کشور: گزارش‌های پژوهشی ـ راهبردی و رصدی است که به توصیف، ارزیابی و آسیب‌شناسی کلان وضعیت موجود فرهنگی کشور و همچنین روندهای جهانی مؤثر بر آن بر اساس شاخص‌های کلان فرهنگی می‌پردازد. کارکرد گزارش‌های تحلیل کلان، تسهیل و ارتقاء اثربخشی سیاست‌گذاری، هدف‌گذاری، برنامه‌ریزی و نظارت و ارزیابی راهبردی فرهنگی مبتنی بر آرمان‌ها و واقعیت‌های فرهنگی کشور و جهان است. ۲. کلیات: این بخش شامل تعاریف اساسی مفاهیم و اصطلاحات همچون فرهنگ، فرهنگ ملی (اسلامی ـ ایرانی)، عمومی، حرفه‌ای، لایه‌های فرهنگ، مهندسی فرهنگ، مهندسی فرهنگی، نقشه مهندسی فرهنگی، پیوست فرهنگی و مختصات نقشه است. ۳. مبانی، ارزش‌ها و اصول حاکم بر نقشه: مبتنی بر منابع اصیل اسلامی، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مبانی نظری معتبر و ارزش‌های فرهنگی اصیل اسلامی ـ ایرانی تهیه و تدوین شده است و شاکله و مبنای هدف‌گذاری، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی و مدیریت راهبردی فرهنگی کشور است. ۴. چشم‌انداز فرهنگی کشور در افق ۱۴۰۴: ترسیم‌کننده قله‌ها و وضعیت مطلوب فرهنگی کشور در افق۱۴۰۴ است که مبتنی بر مبانی، ارزش‌ها و اصول بنیادین فرهنگی کشور، رهنمودهای مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)، سند چشم‌انداز ایران ۱۴۰۴ و سایر اسناد فرادستی و همچنین مقتضیات ملی، منطقه‌ای و جهانی طراحی شده است. ۵. اهداف کلان فرهنگی: ترجمان زمان‌مند چشم‌انداز فرهنگی کشور در محورها و حوزه‌های راهبردی و کلیدی فرهنگی کشور با افق زمانی ۱۵ سال است. اصولاً هر هدف کلان، وظایف و مأموریت‌های یک تا چند نهاد و دستگاه اجرایی را تحت پوشش قرار می‌دهد. ۶. اولویت‌های فرهنگی: تعیین‌کننده موضوعات و محورهای راهبردی در هر حوزه، محور یا هدف است که ضمن تعیین اولویت‌های رتبی و زمانی آنها، مبنا و چگونگی تخصیص منابع و سرمایه‌گذاری را ارائه می‌دهد. ۷. کمیت‌های مطلوب فرهنگی: مجموعه‌ای از شاخص‌های کمّی فرهنگی است که امکان رصد و ارزیابی میزان تحقق اهداف کلّی و پیشرفت نقشه در حوزه مربوط را با تأکید بر هدف‌گذاری‌های کمّی تسهیل می‌نماید. این بخش به‌عنوان یکی از پیوست‌های نقشه مهندسی فرهنگی کشور به تصویب ستاد راهبری اجرای نقشه مهندسی فرهنگی می‌رسد. ۸. شاخص‌های کلان فرهنگی: معرف‌های اساسی موضوعات راهبردی ناظر به اهداف کلان فرهنگی هستند و مبنایی برای سنجش وضعیت موجود فرهنگی، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی برای ارتقای آن و همچنین رصد، پایش و نظارت بر روندهای تغییرات و تحولات فرهنگی به شمار می‌آیند. این بخش به‌عنوان یکی از پیوست‌های نقشه مهندسی فرهنگی کشور به تصویب ستاد راهبری اجرای نقشه مهندسی فرهنگی می‌رسد. ۹. راهبردها و اقدامات: شامل راهبردهای فرهنگی کلان و ملی و اقدامات ملی به شرح زیر می‌باشد: الف) راهبردهای فرهنگی: تعیین‌کننده مسیر و طریقی است که متناسب با فرصت‌ها و تهدیدها، قوت‌ها و ضعف‌های محیطی برای نیل به اهداف فرهنگی طراحی و تدوین می‌شوند. راهبردهای کلان ابزار تحقق اهداف کلان می‌باشند و راهبردهای ملی دربردارنده اهداف فرعی و راهکار تحقق آن هستند؛ در واقع راهبردهای ملی مبنای تعیین اقدامات ملی نقشه فرهنگی کشور محسوب می‌شوند. ب) اقدامات ملی: طرح‌ها و پروژه‌هایی هستند که برای تحقق اهداف طراحی و تعیین می‌شوند. اقدامات ملـی ناظر به اهداف و متناسب با راهبردها تعیین و معمولاً در چارچوب برنامه‌های پنج‌ساله طراحی و در قالب یک یا چند برنامه سالانه اجرایی می‌شوند. اقدامات ملی غالباً فرابخشی و فرادستگاهی هستند و ماهیت ترکیبی دارند؛ با این وجود ممکن است در مواردی وجه پژوهشی، اجرایی و تقنینی بر سایر وجوه آن غلبه یابد. ۱۰. چارچوب نهایی نظام فرهنگی کشور: ناظر به نگاشت نهادی، تقسیم کار ملی و استانی و نظام مدیریت راهبردی فرهنگی کشور بوده و همچنین مبین سازمان و ساختار و فرایندهای کلان سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی، هدایت و سازماندهی و نظارت و ارزیابی فرهنگی کشور در سطح ملی و استانی است.