مصوبه شورای عالی مسکن و شهرسازی درخصوص طرح استراتژیک حوزه نفوذ آزادراه تهران ـ شما

وزیر محترم راه و ترابریاستاندار محترم تهراناستاندار محترم مازندران       شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه مورخ 29/7/1387 خود ضمن بررسی طرح استراتژیک حوزه نفوذ آزادراه تهران ـ شمال موارد زیر را مصوب نمود.       مقدمه:       آزادراه تهران شمال یکی از طرح‌های زیربنائی مهم کشور است که می‌تواند در توسعه منطقه تحت نفوذ خود تغییرات فضائی و مدیریتی شامل زیست محیطی، اقتصادی اجتماعی، گردشگری، کالبدی، حمل و نقلی و مدیریتی ایجاد نماید. این برنامه برای افق زمانی 15 ساله تا سال 1400هـ .ش تهیه شده است. براساس طرح برنامه‌ریزی استراتژیک حوزه نفوذ آزادراه تهران شمال، راهبردهای تغییر و توسعه منطقه حوزه نفوذ با تکیه بر اصول توسعه پایدار و اهداف مشخصی شامل تعادل‌بخشی به آثار آزادراه تهران ـ شمال در حوزه نفوذ، حفظ محیط زیست در سه محدوده البرزجنوبی، مرکزی و شمالی و مدیریت توسعه گردشگری و جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز در محدوده عنوان می‌کند.       1ـ حوزه نفوذ آزادراه تهران ـ شمال بر اساس مطالعات و تحلیلهای صورت گرفته به مساحت تقریبی 577000 هکتار (پانصد و هفتاد و هفت هزار هکتار) است؛ که بر طبق جدول 1ـ1 بخش‌ها و دهستانهای مشخصی از دو استان مازندران و تهران را شامل می‌باشد (نقشه شماره1). مختصات جغرافیایی نقاط اصلی محدوده حوزه نفوذ روی نقشه سند مشخص شده‌اند. جدول 1ـ1 : محدوده جغرافیایی حوزه نفوذ آرادراه تهران ـ شمال شهرستان  :تهرانبخش / دهستان :بخش کن شهرستان  :کرجبخش / دهستان :بخش آسارا شهرستان  :نوشهربخش / دهستان :بخش مرکزی ـ کجور شهرستان  :چالوسبخش / دهستان :بخش مرکزی ـ کلاردشت شهرستان  :تنکابنبخش / دهستان :بخش عباس‌آباد ـ نشتارود شهرستان  :نوربخش / دهستان :دهستان اوزرود براساس نقشه تقسیمات سیاسی کشور، سال 1385        2ـ مبدل‌های رسمی آزادراه مطابق با نقشه‌های فنی آزادراه شامل چهار مبدل رسمی اول. مبدل کن ـ دوم. مبدل شهرستانک ـ سوم. مبدل مرزن‌آباد و کلاردشت ـ و چهارم. مبدل چالوس است.       3ـ محورهای عمده گردشگری در مسیر آزادراه تهران ـ شمال، محور جاده ساحلی ـ دشت نظیر و مرزن‌آباد ـ کلاردشت ـ شهرستانک و دیزین، است.       4ـ سیاست‌های راهبردی حوزه نفوذ آزادراه تهران ـ شمال در پنج بخش اقتصادی و اجتماعی، زیست محیطی، ترافیک و حمل و نقل و گردشگری و مدیریتی به شرح زیر است:       1ـ4 ـ راهبردهای اقتصادی و اجتماعی       1ـ1ـ4ـ تهیه طرح‌های گردشگری اشتغال‌زا و پایدار در حوزه‌های ارتباطی مبدل‌های حوزه نفوذ آزادراه تهران ـ شمال و تأسیس واحدهای خدماتی و گردشگری متناسب با تقاضای گروه‌های مختلف درآمدی و چارچوب طرح‌های مذکور.       2ـ1ـ4ـ ساماندهی اشتغال در نقاط سکونتگاهی، با پیش‌بینی توسعه براساس نرخ رشد طـبیعی، که امکان جذب به سوی آزادراه را دارند، به منظور کنترل ایجاد مشاغل غیررسـمی در اطراف آزادراه تهران ـ شمال و بالابردن توان اقتـصادی این مراکز جمـعیتی برای کاهش تعرض به مسـیر آزادراه بایستی انجام گیرد. دسـتیابی به این مهم می‌تواند با حمایت و تقویت صنایع دستی؛ تبدیلی و کشاورزی مکانیزه صورت گیرد.       3ـ1ـ4ـ تقویت توان اقتصادی روستاییان از طریق حمایت از گردشگری روستائی در حوزه نفوذ و با تأکید بیشتر در حوزه مبدل‌های آزادراه.       2ـ4ـ راهبردهای زیست محیطیراهبردهای مرتبط با حفظ محیط زیست و دستیابی به اهداف توسعه پایدار به شرح زیر است:       1ـ2ـ4ـ راهبردهای عمومی       1ـ1ـ2ـ4ـ به منظور حفاظت از جنگل‌ها در حوزه البرز شمالی در مناطق مستعد جذب توریسم طبیعت گرد شناسائی و تبدیل به پارک جنگلی و ملی گردند.       2ـ1ـ2ـ4ـ مدیریت زیستگاههای محیط زیست با توجه به مسائل ایجاد شده در اثر اجرای آزادراه تهران ـ شمال بایستی مجدداً سازماندهی گردند.       3ـ1ـ2ـ4ـ نواحی با ارزش زیست محیطی و مناظر طبیعی در حوزه نفوذ با تأکید بر مناطق پیرامونی مبدلهای آزادراه تهران ـ شمال به دقت شناسائی و مورد برنامه‌ریزی قرار گیرند.       4ـ1ـ2ـ4ـ کاربری‌های آلوده‌کننده زیست محیطی به منظور کنترل و کاهش و رفع آلایندگی، انتقال و تجمیع گردند.       5 ـ1ـ2ـ4ـ نیازهای انرژی ساکنین بومی به منظور جلوگیری از تخریب جنلگها در حوزه نفوذ آزادراه از طریق انرژی‌های فسیلی و سایر انرژی پاک جایگزین گردد.       6 ـ1ـ2ـ4ـ در رابطه با مسائل زیست محیطی حوزه نفوذ آزادراه تهران ـ شمال، ضوابط و مقررات خاص با تأیید سازمان حفاظت محیط زیست تدوین گردد.       7ـ1ـ2ـ4ـ منابع و مصارف آب در حوزه نفوذ می‌بایست تحت برنامه‌ای ویژه کنترل شود و ذخایر آبی حوزه نفوذ نباید در اثر مصرف بی‌رویه یا آلودگی منابع که به مصارف محیطی طبیعی، خانگی، صنعتی و تغذیه منابع لطمه وارد می‌سازد مورد تهدید قرار گیرد.       8 ـ1ـ2ـ4ـ ارتقاء و انجام حفاظت‌های ویژه برای مناطق چهارگانه زیست محیطی (پناهگاه حیات وحش، شکار ممنوع، آثار طبیعی......) در حوزه‌های زیست محیطی البرز شمالی ـ میانی و جنوبی که در حوزه نفوذ آزادراه تهران ـ شمال قرار دارند، با مجوز سازمان حفاظت محیط زیست انجام گیرد.       2ـ2ـ4ـ راهبردهای بخشی مرتبط با حوزه‌های البرز شمالی ـ میانی و جنوبی       1ـ2ـ2ـ4ـ حوزه البرز جنوبی، به عنوان شکننده‌ترین حوزه زیست محیطی در محدوده نفوذ آزادراه تهران ـ شمال مطرح می‌باشد و می‌بایست از نظر مدیریت و کنترل اراضی منابع طبیعی در اولویت اول باشد.       2ـ2ـ2ـ4ـ حوزه البرز شمالی، به لحاظ حفاظت از تخریب جنگل‌های و اراضی ساحلی در اولویت دوم قرار دارد و می‌بایست در محدوده نفوذ آزادراه تهران ـ شمال، از ساز و کارهای مدیریتی به منظور کنترل اراضی ساحلی و جنگلی بهره گرفته شود.       3ـ2ـ2ـ4ـ حوزه البرز میانی، به منظور حفظ حیات وحش و اکولوژی جانوری به عنوان اولویت سوم است و می‌بایست تحت مدیریت و کنترل زیست محیطی قرار گیرد.       3ـ2ـ4ـ راهبردهای زیست محیطی مرتبط با مبدل‌های مهم مسیر آزادراه تهران ـ شمال       1ـ3ـ2ـ4ـ در پهنه‌های مجاور مبدل چالوس می‌بایست کنترل و حفاظت با اولویت روی اکولوژی گیاهی و سپس خاک و قابلیت اراضی و در مرحله ‌سوم اکولوژی جانوری به انجام‌برسد.       2ـ3ـ2ـ4ـ در پهنه‌های مجاور مبدل مرزن‌آباد و کلاردشت می‌بایست کنترل و حفاظت روی اکولوژی جانوری و سپس اکولوژی گیاهی و در مرحله سوم توسعه ساخت و ساز و نهایتاً خاک و قابلیت اراضی به انجام برسد.       3ـ3ـ2ـ4ـ در پهنه‌های مجاور مبدل‌های‌کن و شهرستانک می‌بایست کنترل و حفاظت روی اکولوژی جانوری و سپس اکولوژی گیاهی و در مرحله سوم خاک، قابلیت اراضی و نهایتاً توسعه ساخت و ساز به انجام برسد.       3ـ4ـ راهبردهای مرتبط با بخش گردشگری       1ـ3ـ4ـ بـه منظور استـفاده بهیـنه از دسـترسی آزادراه به محـور شهرستـانک (البرزجنوبی) توسعه گردشگری مبتنی بر ورزش‌های زمستانی به عنوان اولویت اول با رعایت اصول زیست محیطی به اجرا گذاشته شود و توسعه گردشگری مبتنی بر ورزش‌های ماجراجـویانه نظـیر صخره‌نوردی، قـایق‌رانی آب‌های خـروشان، به عنوان اولویـت دوم مطمح نظر قرار گیرد.       2ـ3ـ4ـ توسعه گردشگری مبتنی بر طبیعت‌گردی و ورزش‌های‌آبی با ایجاد جشنواره‌های فرهنگی، تاریخی در فصول کم گردشگر سال در حوزه گردشگری البرز شمالی.       3ـ3ـ4ـ تنوع بخشی به واحدهای ارائه‌دهنده خدمات گردشگری به منظور ارائه خدمات به گروه‌های مختلف درآمدی       4ـ3ـ4ـ تمرکز مکانی تأسیسات و تسهیلات در نواحی مناسب گردشگری در حیطه‌های مرتبط با مبدل‌ها در حوزه نفوذ.       5 ـ3ـ4ـ پهنه‌بندی‌های مرتبط با هر یک از محورهای گردشگری در طول مسیر آزادراه و در حیطه‌های مرتبط با مبدل‌ها از نظر ادامه و نوع خدمات گردشگری و اختصاص امکانات و تجهیزات بایستی مورد برنامه‌ریزی و پهنه‌بندی با رعایت سلسله مراتب قرار گیرند.       6 ـ3ـ4ـ شناسائی پتانسیل‌های مناسب گردشگری در رابطه با محیط زیست و منابع طبیعی به نحوی که بتواند خدمات گردشگری مناسبی در حیطه‌های مرتبط با مبدل‌‌های آزادراه ارائه نماید.       7ـ3ـ4ـ محور ارتباط شمشک ـ دیزین می‌تواند به عنوان یکی از محورهای مهم گردشگری تقویت گردد.       8 ـ3ـ4ـ به منظور حفاظت از آثار تاریخی و انجام ملاحظات میراث تاریخی و فرهنگی کشور می‌بایست در طرح‌های گردشگری در حوزه نفوذ مجوز لازم از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کسب گردد.       4ـ4ـ راهبردهای مرتبط با بخش ترافیک و حمل و نقل       1ـ4ـ4ـ به منظور حفظ سرعت و زمان آزادراه و برای رسیدن به اهداف احداث آن در مسیر آزادراه از ایجاد مبدل‌های جدید، واحدهای خدماتی و ایجاد مشاغل غیررسمی می‌بایست خودداری گردد و خدمات بین‌راهی نظیر تأسیسات راه‌دارخانه، امداد پلیس، مجتمع خدماتی و رفاهی در جوار مبدل‌ها و خروجی‌های اصلی ایجاد گردد.       2ـ4ـ4ـ تأسیس پارکینگ و تلفن‌های یک سویه جهت دریافت خدمات امدادی به اتومبیل‌ها و مسافران در مسیر آزادراه.       3ـ4ـ4ـ گسترش و تجهیز امکانات حمل ونقل نظیر پایانه‌های سبک، مجتمع‌های خدماتی ـ رفاهی بین راهی متناسب با فعالیت‌های پیش‌بینی شده در حوزه نفوذ آزادراه در ارتباط با مبدل‌ها به منظور کاهش بار خدمات‌رسانی در مسیر آزادراه.       4ـ4ـ4ـ ساماندهی مبادی ورودی و خروجی ابتدا و انتهای آزادراه به عنوان یکی از اصلی‌ترین مراکز تجمع و بار ترافیکی.       5 ـ4ـ4ـ حفظ یکپارچگی دالان ترافیکی آزادراه از طریق جلوگیری و کنترل، نظارت و مدیریت بر ایجاد آنتن‌های ارتباطی بومی به آزادراه به منظور دستیابی به اهداف ایجاد آزادراه و کاهش بار حوزه نفوذ.        6 ـ4ـ4ـ تعیین سلسله مراتب مناسب دسترسی مراکز مولد و جاذب سفر در داخل حوزه نفوذ به مبدل‌های آزادراه تعیین گردد.       7ـ4ـ4ـ استفاده از ابزار کنترلی تعیین عوارض، به منظور کنترل تحرک جمعیتی و ایجاد شهرک‌های خوابگاهی در حوزه نفوذ.       5 ـ4ـ راهبردهای بخش مدیریت       1ـ 5 ـ4ـ توسعه ساخت و ساز ناشی از تحولات احداث آزادراه تهران ـ شمال در حوزه نفوذ، با تأکید ویژه بر حوزه‌های ساحلی و جنگلی، می‌بایست تحت مدیریت و کنترل دستگاههای ذیربط قرارگیرد.       2ـ 5 ـ4ـ قیمت بازار زمین و مسکن از طریق ابزارهای کنترل بازار نظیر تعرفه آزادراه، پروانه‌های ساختمانی، ممنوعیت تبدیل زمین‌های منابع طبیعی و کشاورزی به مسکونی و ساختمانی و سیاست‌گذاری برای صدور مجوزهای رسمی می‌بایست تحت نظارت و مدیریت قرارگیرد.       3ـ 5 ـ4ـ تبدیل اراضی کشاورزی، جنگلی و مرتعی به سایر کاربری‌ها در حوزه نفوذ حریم آزادراه ممنوع است مگر در مورد طرح‌های ملی و منطقه‌ای که باید با مجوز مراجع ذیربط قانونی انجام پذیرد. این کار مستلزم انجام مدیریت، هدایت و کنترل است.       4ـ 5 ـ4ـ مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست در حوزه نفوذ، مشمول هیچ کاربری نخواهد بود، مگر با مجوز سازمان حفاظت محیط‌زیست.       5 ـ 5 ـ4ـ آزادراه صرفاً دارای مبدل‌های رسمی است که طبق نقشه و مقررات تعیین می‌‌گردد. بنابراین هرگونه دسترسی غیرمجاز به آزادراه که موجب کندی حرکت و خارج شدن آزادراه از اهداف احداث آن می‌گردد بدون کسب مجوز از مراجع مربوطه ممنوع است. روی این امر می‌بایست مدیریت و کنترل صورت پذیرد.       6 ـ 5 ـ4ـ هر نوع خدمات بین راهی می‌بایست بطور مجتمع و در جوار مبدل‌ها و در محورهای منتهی به مبدل‌های رسمی صورت گیرد. همچنین روی اصل مجتمع بودن آن و همجواری در کنار مبدل‌های رسمی می‌بایست مدیریت و کنترل دقیق صورت گیرد.       7ـ 5 ـ4ـ شناسایی و توسعه پتانسیل‌های گردشگری و تأسیس نقاط گردشگری با ملاحظات زیست‌محیطی صورت می‌گیرد و دسترسی آن به آزادراه صرفاً از طریق مبدل‌های رسمی است. مدیریت و کنترل دقیق می‌باید بر اجرای آن صورت گیرد.       8 ـ 5 ـ4ـ توسعه شهرها و روستاهای موجود در محدوده‌ی حوزه نفوذ آزادراه تهران ـ شمال تابع طرح‌های فضایی ـ کالبدی (طرح‌های جامع و هادی) است؛ لکن از آنجا که اسکان موقت ناشی‌از فعالیت گردشگری تهدید اصلی حوزه نفوذ به‌ویژه منطقه مرزن‌آباد و کلاردشت، دشت‌نظیر، کجور و محور شهرستانک است، طرح‌های ویژه‌ی ساماندهی اسکان جمعیت موقت و گردشگری مستلزم مطالعه‌ای جداگانه در چارچوب طرح‌های مصوب فرادست خواهدبود.       9ـ 5 ـ4ـ با توجه به اینکه ایجاد اشتغال غیررسمی و ارائه انواع خدمات کوچک از نقاط جمعیتی حوزه نفوذ به جدار آزادراه و ایستگاه‌ها متصور است، و از آنجایی که این امر موجب کندی ترافیک می‌گردد و با اهداف احداث آزادراه مغایر است، می‌بایست از آن به‌شدت جلوگیری و اینگونه فعالیت‌ها به مجتمع‌های خدماتی در جوار مبدل‌های رسمی هدایت شوند و این امر تحت مدیریت و کنترل قرارگیرد.       10ـ 5 ـ4ـ به منظور مدیریت و هدایت و کنترل کلان مسائل حوزه نفوذ اعم از ساخت و ساز و کاربری زمین، محیط‌زیست و منابع طبیعی، دسترسی به آزادراه، تمرکز خدمات بین‌‌راهی، گردشگری و قیمت زمین شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران پیشنهاد تأسیس «سازمان مدیریت حوزه نفوذ آزادراه تهران ـ شمال» را ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این طرح با همکاری دستگاه‌های ذیربط به هیأت دولت ارائه می‌نماید.       11ـ 5 ـ4ـ اراضی واقع در حریم قانونی آزادراه تهران ـ شمال می‌بایست در اسرع وقت خریداری و تحت کنترل و مدیریت حوزه نفوذ آزادراه قرارگیرد.       12ـ 5 ـ4ـ کنترل و مدیریت گسترش نقاط جمعیتی در حوزه نفوذ و یا احیاناًَ در مسیر عبور آزادراه از طریق تدوین مقررات معماری و شهرسازی خاص در محدوده نفوذ آزادراه تهران ـ شمال.       13ـ 5 ـ4ـ از آنجا که حریم ساحل دریای خزر مورد تعرض ساخت و سازهای شخصی، تعاونی و یا ارگانهای دولتی و شرکتهای خصوصی قرارگرفته و از زیبایی و جذابیتهای آن کاسته شده است؛ و با توجه به اینکه این منبع ملی متعلق به تمام ایرانیان است و نه افراد خاص پیشنهاد می‌گردد هر چه سریعتر ستاد ویژه‌ی حفظ حریم دریا تشکیل گردد و برنامه ضربتی پاکسازی تعرضات و ایجاد مکانهای تفریحی عمومی به اجرا گذارده شود.        14ـ 5 ـ4ـ با توجه به اهمیت مقوله گردشگری در استان مازندران و با توجه به اینکه پیش‌بینی می‌گردد که با ایجاد آزادراه تهران ـ شمال میزان گردشگر در استان افزایش چشمگیری یابد؛ و با توجه به پیشنهادات طرح جامع گردشگری ملی، تهیه برنامه‌های ذیل در اسرع وقت و قبل از اتمام پروژه آزادراه و به منظور جلوگیری از آثار تخریبی احتمالی گردشگری در حوزه نفوذ آزادراه با هدف افزایش امکانات و شناسایی پتانسیلهای جدید و بهره‌گیری بهتر از پتانسیل‌های موجود و تغییر الگوی گردشگری در استان مازندران از اسکان موقت به استفاده از امکانات عمومی نظیر هتلها و اقامتگاههای عمومی گردشگری موارد زیر تأکید می‌گردد:       1ـ14ـ 5 ـ4ـ تهیه طرح جامع گردشگری استان مازندران.       2ـ14ـ 5 ـ4ـ تهیه طرح جامع گردشگری شهرستان‌های نوشهر، چالوس، تنکابن، رامسر و تهیه طرح امکان‌سنجی گردشگری شهرستان نور با تأکید بر محدوده حوزه نفوذ آزادراه تهران ـ شمال.       3ـ14ـ 5 ـ4ـ تهیه طرح تفصیلی محورهای گردشگری شامل محور جاده ساحلی، محور دشت نظیرـ کندلوس و کجور، محور مرزن‌آباد و کلاردشت، محور  دوآب ـ شهرستانک، محور یوش و بلده، محور دره چالوس و محور دره کرج و همچنین تهیه طرح امکان‌سنجی گردشگری محور دیزین و ناتر ـ دلیر.       4ـ14ـ 5 ـ4ـ تهیه طرح توسعه ظرفیت‌های حمل ونقل ارتباطی برون و درون‌شهری، زیرساخت‌های شهری و خدمات گردشگری با اولویت شهرهای نوشهر، چالوس، تنکابن، نور و محمودآباد و اجرای آن به موازات اجرای طرح آزادراه تهران ـ شمال. معاون اول رئیس جمهور ـ پرویز داودی