رأی شماره ۵۴۳ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع مشروط بودن تصدی سمت سردفتری

به شرکت در آزمون سردفتران و دفتریاران مگر در مواردی که قانونگذار استثناء کرده است الزامی است      تاریخ دادنامه: 1/12/1390      شماره دادنامه: 543        کلاسه پرونده: 88/79     مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری     شاکی: آقای حمید نجفی     موضوع شکایت و خواسته: اعلام تعارض در آراء صادر شده از دیوان عدالت اداری      گردش کار: آقای حمید نجفی در دادخواست خود اعلام کرده است که در موضوع «الزام سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به صدور ابلاغ سردفتری اسناد رسمی برای دفتریاران موضوع بند 6 ماده 6 قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب سال 1354» شعب دیوان عدالت اداری آراء معارض صادر کرده‌اند و رفع تعارض و صدور رأی وحدت رویه را درخواست کرده است.     گردش کار پرونده ها و مشروح آراء به قرار زیر است:     الف: شعبه چهاردهم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 14/80/1768 با موضوع دادخواست آقای میرعباس حاج سیدتقیان به طرفیت سازمان ثبت اسناد و املاک کشـور و به خواسـته الزام به صدور حکم سردفتری اسناد رسمی با توجه به داشتن شرایط مصرح در بند 6 ماده 6 قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب سال 1354، به موجب دادنامه شماره 765ـ11/4/1382 مفاداً به شرح آینده به صدور رأی مبادرت کرده است:با عنایت به این که حسب بند 6 ماده 6 قانون دفاتر اسناد رسمی، دفتریارانی که دارای دیپلم کامل متوسطه باشند به شرط داشتن هفت سال سابقه دفتریاری اول می‌توان به سردفتری دفترخانه اسناد رسمی تعیین کرد و برابر ماده 17 آیین‌نامه قانون مذکور، دفتریار کفیل دارای وظایف و حقوق دفتریار اصیل است و حسب تبصره 7 قانون دفاتر اسناد رسمی کفیل دفترخانه باید واجد همان شرایط باشد که برای سردفتر مقرر است و ماده 13 همان قانون به این امر تاکید دارد و توجهاً به این که شاکی حسب احکام شماره 9276/5 ـ 8/7/1364 و 21135/5 ـ 25/10/1368 مدیـر کل ثبت منطقـه تهران و 3423/112 ـ 16/6/1376 مدیـرکل ثبت اسنـاد استان زنجـان و 3623/44/1ـ27/2/1377 رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در پستهای دفتریار اول و کفیل دفترخانه های شماره 15 و 38 تاکستان خدمت کرده است و بیش از هفت سال سابقه دفتریاری اول داشته است و کلیه وظایف دفتریار اول را انجام داده است و با تصدی این وظایف موضوع ماده 17 آیین نامه قانون دفاتر اسناد رسمی باید از کلیه مزایای دفتریار اول از جمله مزایای موضوع بند 6 ماده 6 قانون دفاتر اسناد رسمی برخوردار باشد و استفساریه ریاست سازمان ثبت اسناد و املاک از ریاست قوه قضاییه فقط در باب حقوق موضوع ماده 17 قانون فوق الذکر بوده است و قابل تسری به عبارت وظایف موضوع همان ماده نیست. علی هذا واجد شرایط بودن شاکی برای احراز شغل سردفتری حکم به وارد بودن شکایت صادر و اعلام می شود. رأی صادر شده ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است.     رأی مذکور به موجب دادنامه شماره 1397ـ 18/12/1382 شعبه دهم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری قطعیت یافته است.     ب: شعبه بیست و پنجم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 25/86/1870 با موضوع دادخواست آقای حمید نجفی به طرفیت سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و به خـواسته الـزام به صدور حکم سـردفتری اسـناد رسمی با توجه به داشتن شرایط مصرح در بند 6 ماده 6 قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب سال 1354، به موجب دادنامه شماره 2249ـ14/8/1387، مفاداً به شرح آینده به صدور رأی مبادرت کرده است:نظر به این که طبق مواد 6 و 69 قانون دفاتر اسناد رسمی صدور ابلاغ سردفتری منوط به شرکت در آزمون علمی و قبولی در آن است و کفالت سردفتری بدون شرکت در آزمون مربوط حقی برای دفتریار برای دریافت حکم سردفتری ایجاد نمی کند. بنابراین از این حیث شکایت غیرموجه تشخیص و رد می‌شود. رأی دیوان قطعی است.     متعاقب صدور رأی مذکور قضات صادرکننده رأی، اعلام اشتباه در صدور رأی می‌کنند که با ارجاع ریاست دیوان عدالت اداری پرونده به شعبه دوم تشخیص دیوان عدالت اداری ارجاع می‌شود و این شعبه به موجب دادنامه شماره 133ـ30/4/1389، مفاداً به شرح آینده به صدور رأی مبادرت کرده است:     نظر به این که مفاد مادتین 6 و 69 قانون دفاتر اسناد رسمی دایر به مشروط بودن تصدی سمت سردفتری به شرکت در آزمون علمی و قبولی در آن، مطلق بوده است و تقیید اطلاق مزبور نیازمند قید صریح از ناحیه قانونگذار است و از طرفی مواد استنادی شاکی مبنی بر تقیید اطلاق مواد مذکور در خصوص سردفتران واجد صلاحیت کفالت فاقد دلالت و صراحت به نظر می‌رسد، چنان کـه مناط و ملاک رأی شماره 162 ـ 28/4/1389 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز مؤید موضوع است. بنا به مراتب موضوع از مصادیق مقررات ماده 16 قانون دیوان عدالت اداری تشخیص نمی‌شود با رد اعمال مقررات ماده مرقوم در خصوص دادنامه شماره 2249ـ14/8/1387 صادر شده از شعبه بیست و پنجم دیوان عدالت اداری، حکم به اعتبار و استواری دادنامه موصوف صادر و اعلام می شود. این رأی قطعی است.     هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور رؤسا، مستشاران و دادرسان علی‎البدل شعب دیوان تشکیل شد. پس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح آینده به صدور رأی مبادرت می‌کند. رأی هیأت عمومی      اولاً: تعارض در مدلول آراء مذکور در گردش کار محرز است.     ثانیاً: با وحدت ملاک از رأی شماره 162 مورخ 28/4/1390 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری که شرکت در آزمون سردفتران و دفتریاران را برای افراد الزامی دانسته است مگر در مواردی که قانونگذار استنثاء کرده است، رأی شعبه دوم تشخیص دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه 132 مورخ 30/4/1389 صحیح و موافق مقررات است. این رأی به استناد بند 2 ماده 19 و ماده 43 قانون دیوان عدالت اداری برای شعب دیوان و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است. معاون اول رئیس جمهور ـ پرویز داودی