رأی شماره ۶۸۴ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، موضوع ابطال کلمه مستمر از ماده۲ بند ال

شماره۹۱/۶۹۹                                                                           ۱۲/۱۲/۱۳۹۳ تاریخ دادنامه: ۱۶/۴/۱۳۹۳             شماره دادنامه: ۶۸۴         کلاسه پرونده: ۹۱/۶۹۹ مرجع رسیدگی: هیأت عمومی‌دیوان عدالت اداری شاکی: آقای مهدی پرویزی موضوع شکایت و خواسته: ابطال ماده ۲ بند الف بخشنامه شماره ۲/۱۴۵۹۳/۲۰۰ـ ۲۱/۲/۱۳۸۸ معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور گردش‌کار: آقای مهدی پرویزی به موجب دادخواستی، ابطال بخشنامه شماره ۲/۱۴۵۹۳/۲۰۰ـ ۲۱/۲/۱۳۸۸ معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که: «احتراماً، به عرض می‌رساند مطابق بند ۹ ماده ۶۸ فصل دهم خدمات کشوری مجموع مبلغ اضافه کار پرداختی به هر یک از کارمندان نباید از حداکثر (۵۰%) حقوق ثابت و فوق‌العاده‌های آنها تجاوز نماید. این در حالی است که بخشنامه شماره ۲/۱۴۵۹۳/۲۰۰ـ ۲۱/۲/۱۳۸۸ریاست جمهوری برخلاف این قانون بوده و به جای کلمه   «فوق‌العاده‌های کارمند» از کلمه « فوق‌العاده‌های مستمر کارمند» استفاده شده است، بنابراین اینجانب که در شرکت ارتباطات زیرساخت مشغول به خدمت هستم از ابتدای سال ۱۳۸۸ بر مبنای بخشنامه ریاست جمهوری  (فوق‌الذکر) اضافه کار خود را دریافت داشته‌ام که این برخلاف بند ۹ ماده ۶۸ قانون خدمات کشوری است. لذا تقاضا دارم، رأی به تصحیح بخشنامه فوق توسط ریاست جمهوری بر مبنای قانون فوق و پرداخت مابه‌التفاوت اضافه کار اینجانب از سال ۱۳۸۸ تاکنون توسط شرکت ارتباطات زیرساخت صادر فرمایید.» در پاسخ به اخطار رفع نقصی که توسط اداره کل هیأت عمومی‌دیوان عدالت اداری برای شاکی ارسال شده بود تا مشخص کند که خواسته وی اصلاح بخشنامه است یا ابطال آن، وی به موجب لایحه‌ای که به شماره ۱۵۱۶ـ ۱۸/۷/۱۳۹۱ ثبت دفتر اندیکاتور هیأت عمومی‌دیوان عدالت اداری توضیح داده است که: «احتراماً، به استحضار می‌رساند عطف به اخطاریه صادر شده از پرونده کلاسه ۹۱/۶۹۹ خواسته اینجانب ابطال ماده ۲ بخشنامه شماره ۲/۱۴۵۹۳/۲۰۰ـ ۲۱/۲/۱۳۸۸ ریاست جمهوری و همچنین پرداخت مابه‌التفاوت اضافه کاری از سوی شرکت ارتباطات زیرساخت از سال ۱۳۸۸ تاکنون می‌باشد.»   بخشنامه مورد اعتراض به قرار زیر است: «شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی در جلسه مورخ ۹/۲/۱۳۸۸ بنا به پیشنهاد معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور و به استناد جزء (ب) بند (۱۱) ماده واحده قانون بودجه سال ۱۳۸۸ کل کشور، دستورالعمل پرداخت اضافه کار، حق‌التحقیق، حق‌التدریس، حق‌الترجمه و حق‌التألیف کارمندان را به شرح زیر تصویب نمود.     الف: اضافه کار   ماده ۱ـ مبلغ اضافه کار کارمندانی که با توجه به سیاستهای ابلاغی از سوی بالاترین مقام دستگاه و یا مقام مجاز از طرف ایشان، موظف به انجام کار اضافی در خارج از ساعات اداری می‌شوند و انجام اضافه کار آنان به تأیید بالاترین مقام واحد متبوعشان می‌رسد، بر اساس ضوابط زیر تعیین و برقرار می‌شود:         ماده۲ـ حداکثر اضافه کار ساعتی کارمندان (۱۷۵) ساعت در ماه تعیین می‌شود، مشروط بر آن که مجموع مبلغ اضافه کار و حق‌التدریس پرداختی به کارمند در یک ماه، از حداکثر (۵۰%) حقوق ثابت و فوق‌العاده‌های مستمر تجاوز ننماید.   ماده۳ـ حداکثر تا بیست درصد (۲۰%) کارمندان هر دستگاه اجرایی که وضعیت شغلی آنها ضرورت انجام اضافه کار بیشتر را ایجاب می‌نماید، بر اساس دستورالعمل صادرشده از سوی بالاترین مقام دستگاه از محدودیت سقف پنجاه درصد (۵۰%) موضوع ماده (۲) این دستورالعمل مستثنی می‌باشند. تبصره: کارمندانی که در اجرای این ماده به خارج از محل خدمت خود اعزام شده و از حق مأموریت برخوردار می‌شوند از اضافه کار موضوع این ماده برای ایام مأموریت برخوردار نخواهند شد لیکن چنانچه مجبور به انجام کار اضافی براساس مفاد ماده یک این دستورالعمل شوند، پرداخت اضافه کار به آنان با رعایت ماده (۲) و (۳) این دستورالعمل بلامانع خواهد بود.» در پاسخ به شکایت مذکور، رئیس امور حقوقی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور به موجب لایحه شماره ۳۶۷۰۳/۹۱/۲۳۱ـ ۱۱/۹/۱۳۹۱ توضیح داده است که: « بند ۹ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری متضمن سه حکم متفاوت است:   حکم اول که در ابتدای بند آمده، مقرر می‌دارد که پرداخت اضافه کار به کارمندان براساس پیشنهاد معاونت به تصویب هیأت‌وزیران می‌رسد صورت خواهد گرفت. به عبارت دیگر، در این قسمت از بند مزبور طراحی فرمول محاسبه اضافه کار، بدون این که از سوی قانونگذار مقید به قید خاصی شود، به هیأت‌وزیران محول شده است. توضیح این که در سال ۱۳۸۸ به موجب بند ۱۱ قانون بودجه این سال، اختیار تصویب این موضوع به‌‌شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی محول گردید. حکم دوم که در قسمت بعدی این بند آمده، مقرر می‌دارد که مجموع مبالغ قابل پرداخت تحت عنوان اضافه کار به هر کارمند نباید از حداکثر ۵۰ درصد حقوق ثابت و فوق‌العاده‌های وی تجاوز نماید. عنایت دارند که این قسمت از بند، صرفاً برای تعیین سقف اضافه کار قابل پرداخت به هر کارمند وضع شده نه به عنوان تعیین مبنای محاسبه آن. حکم سوم که در قسمت پایانی این بند ذکر شده، موارد استثنا از سقف اضافه کار قابل پرداخت را معلوم کرده است. با توجه به مراتب فوق همان طور که ملاحظه می‌فرمایید، به کار بردن عبارت «حقوق و فوق‌العاده‌ها» در این بند، در مقام تعیین سقف اضافه کار است نه تعیین مبنای محاسبه آن. لذا شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی در تصویب دستورالعمل این بند و تعیین مبنایی برای محاسبه آن (موضوع بخشنامه شماره ۲/۱۴۵۹۳/۲۰۰ـ ۲۱/۲/۱۳۸۸)، در حدود مقررات بند مذکور اقدام و با استفاده از اختیارات حاصله از جزء «ب» بند ۱۱ قانون بودجه سال ۱۳۸۸کل کشور مبنای هر ساعت اضافه کار را مجموع امتیازات شغل، شاغل و مدیریت در نظر گرفته است. با توجه به مراتب فوق تقاضای رد شکایت را دارد. درخاتمه خواهشمند است ترتیبی اتخاذ فرمایید که نماینده این معاونت در جلسه رسیدگی به این شکایت در هیأت عمومی‌حضور داشته باشد.» شاکی به موجب لایحه‌ای که به شماره ۲۴۷۱ـ ۱/۱۲/۱۳۹۱ ثبت دفتر هیأت‌عمومی‌ دیوان عدالت اداری شده، اعمال ماده ۲۰ قانون  دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۸۵ [ماده ۱۳ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲] را خواستار شده و چنین اعلام کرده است که: «پیرو دادخواست تقدیمی‌که با شماره ۹۱/۶۹۹ مطرح رسیدگی است به اطلاع می‌رساند اینجانب به شرح دادخواست مذکور خواستار ابطال بند ۲ دستورالعمل مورد شکایت به لحاظ مغایرت با بند ۹ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری می‌باشم. ضمناً خواهشمند است در صدور رأی، ماده ۲۰ قانون دیوان عدالت اداری اعمال و بند ۲ دستورالعمل مورد شکایت از تاریخ صدور ابطال شود. علت این درخواست به دلیل این است که این دستورالعمل باعث کاهش میزان اضافه کاری کارکنان شاغل دولت می‌شود.»   هیأت عمومی‌دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور رؤسا، مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد. پس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح زیر به‌صدور رأی مبادرت می‌کند.   رأی هیأت عمومی مطابق بند ۹ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری، مجموع مبالغ قابل پرداخت تحت عنوان اضافه کار و حق‌التدریس به هر یک از کارمندان [مشمول قانون] نباید از حداکثر ۵۰% حقوق ثابت و فوق‌العاده‌های وی تجاوز کند. نظر به این که در ماده ۲ بند الف دستورالعمل بند ۹ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری (فوق‌العاده اضافه کار، حق‌التحقیق، حق‌التدریس، حق‌الترجمه و حق‌التألیف) مصوب مورخ ۹/۲/۱۳۸۸ شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی [اختیار ناشی از بند ب ۱ ردیف ۱۱ قانون بودجه سال ۱۳۸۸ کل کشور]، ابلاغی شماره ۲/۱۴۵۹۳/۲۰۰ـ ۲۱/۲/۱۳۸۸ معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور، مقرر شده است مجموع مبلغ اضافه کار و حق‌التدریس پرداختی به کارمند در یک ماه از حداکثر ۵۰% حقوق ثابت و فوق‌العاده مستمر نباید تجاوز کند، از این حیث که در قانون عدم تجاوز مبلغ اضافه کار از ۵۰% حقوق ثابت و فوق‌العاده‌ها اعم از مستمر و غیرمستمر پیش‌بینی شده است لیکن در ماده ۲ دستورالعمل مورد اعتراض قید مستمر به فوق‌العاده‌ها افزوده شده است و حکم مقنن را مضیق و محدود کرده است، مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲، کلمه مستمر از ماده ۲ بند الف دستورالعمل معترضٌ‌به ابطال می‌شود. شکایت شاکی مبنی بر ابطال مصوبه از تاریخ تصویب آن، موضوع ماده ۱۳ قانون اخیرالذکر در جلسه هیأت عمومی‌مطرح شد و مورد پذیرش اعضای هیأت عمومی‌قرار نگرفت.       رئیس هیأت عمومی‌دیوان عدالت اداری ـ‌ محمدجعفر منتظری